20/12/2019 | Yazar: Damla Umut Uzun

“+ artık sadece matematiksel bir sembol değil. Cinsellik ve toplumsal cinsiyet spektrumunda harflerin ve kelimelerin anlatamadığı her şeyi ifade eden bir işaret”

Bir matematik sembolünden çok daha fazlası: + Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı

Eyyy cemaat-i lubunya!

Topluluk olarak kutsal onur ayımızı kutladığımız şu günlerde hem LGBTİ+’ların öznelerinden hem de öznesi olmayan birçok kişiden +’ya dair soru işaretlerinin olduğunu söyleyebiliriz. Soru işaretlerine ve tartışmaya sebep olan “+” konusuna dilim döndüğünce bir açıklık getirmek istiyorum. Bu mevzu benim için de biraz yeni olduğu ve dergi çağrımızdan sonra bu konuda üretmenin önemli olduğunu düşündüğüm için natrans biseksüel kadın kimliğimle +’yı ulaşabildiğim kaynaklar üzerinden açıklamaya çalışacağım.

Dünya genelinde LGBTİ+ tarihine baktığımızda harekete ilk olarak eşcinsellerin öncülük ettiğini görebiliriz. Bu minvalde, Kaos GL’nin isminden de anlaşılacağı üzere eşcinsel hareket içinde görünürlüğünü ilk sağlayan gruplar lezbiyen ve geyler olmuştu. Sonrasında biseksüel ve transların da öznel hak mücadelelerinde yerini alması ve LGBTİ+ hareket içinde seslerini duyurmasıyla kısaltmamız uzun bir süre LGBT olarak literatürde yerini aldı. Son on yılda interseksler konusunda farkındalığın artması ve interseks öznelerin de alanda sesini duyurmasıyla kısaltmamız LGBTİ’ye evrilmişti. Kaos GL’yi takip ettiğim kadarıyla +’nın hayatımıza girmesi de dünyada kimlik tartışmalarının alevlendiği son yıllara denk geliyor. Daha kapsayıcı bir dil oluşturma ve heteroseksizmle mücadelede cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve toplumsal cinsiyet tartışmaları çerçevesinde kimseyi dışarda bırakmama adına kişisel olarak faydalı bir adım olarak görüyorum.

Peki nedir bu +?

Uluslararası kaynakların derinliklerinde kaybolduğum araştırmalarım sırasında ilk olarak şöyle bir tanıma ulaştım:

“LGBTI+, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve seks karakteristik çeşitliliği içindeki tüm grupları kapsayan bir kısaltma. Bu kısaltma içinde bir ufak parantez açmamız ve *’ı da tartışmamızın içine katmamız gerekirse: Kısaltma içindeki T* (trans) şemsiye bir terim. Bu şemsiye toplumsal cinsiyet normlarından taşan transkadın, transerkekler de dahil norm dışı kimlikler diyebileceğimiz non-binary kimlikleri de kapsamak için açılıyor. + ise birtakım başka kaynaklarda bazılarınca Q ile de ifade edilebilen aseksüel, panseksüel, genderqueer, vb. gibi kimlikleri içermek için kullanılıyor. Kendilerini toplumsal cinsiyet çerçevesinde non-binary olarak tanımlayıp bir yandan lezbiyen, gey, biseksüel ve hatta heteroseksüel olarak tanımlayan kişiler de olabilir. LGBTİQ2SA… gibi kültüre ve topluma göre değişkenlik gösteren kısaltmaların uzun uzadıya kullanılmamasında bir duyarsızlık veya art niyet aranmamalı. Çünkü LGBT’nin nasıl genişletileceği konusunda dünyanın hiçbir yerinde uluslararası bir anlaşmaya varılmış değil.”

Avrupa Birliği belgelerinde kısaltmamız halen LGBTI şeklinde geçiyor olsa da dünya çapında birçok LGBTİ+ örgütü ve devlet, LGBTI+ ve LGBTIQ gibi daha kapsayıcı kısaltmalara geçti bile. Araştırma sırasında denk geldiğim bir başka kaynakta ise LGBTIQ’daki Q’nun tarihsel geri planı verilmeden kullanılmasının halen bir hakaret olarak algılanacağı düşünüldüğü için kısaltma camiasında tercih edilmediğine rast geldim. Öte yandan, New York Times’ta karşıma çıkan şu tanım, belki de konuyu en kısa haliyle özetleyen iki cümle:

“+ artık sadece matematiksel bir sembol değil. Cinsellik ve toplumsal cinsiyet spektrumunda harflerin ve kelimelerin anlatamadığı her şeyi ifade eden bir işaret”

Şemsiyeler, şemsiyelerimiz…

+ araştırmalarım sırasında çok kere rastladığım “*” de LGBTİ+ kısaltmaları içinde güncel olarak yer verilmeye başlanan kapsayıcı bir işaret. Yukarıda “trans”ın birçok başka kimliği kapsamak için kullanılmaya başlayan şemsiye bir terim olduğundan bahsetmiştim. Aynı şekilde 2016 ILGA-Europe Konferansı sırasında lezbiyen konulu bir atölye sonrasında örgütlenen ve 2018’de yıllık olarak düzenlenmeye başlayan Avrupa Lezbiyen* Konferansı (EL*C) ise ‘lezbiyen’in içine sığdırılamayanları kapsamayı amaçlıyor. Konferansın resmî websitesinde kullandıkları “*” işareti için yer alan açıklama şöyle:

“Bizim amacımız kapsayıcı bir Avrupa lezbiyen konferansı örgütlemek. Buna bilerek ve isteyerek lezbiyen diyoruz; öte yandan, biliyoruz ki kullanacağımız her kategori ya da etiket topluluğumuzun çeşitliliğini yansıtmakta yetersiz kalacak. Bizden önceki birçok lezbiyen örgütlenmesinin içerme veya dışlama problemleriyle boğuştuğunu biliyoruz. Buna rağmen, ‘lezbiyen’ kelimesini kullanmak, görünürlük, güçlenme ve temsil açısından bizim politik mücadelemizin bir parçası. Bu yüzden sözcüğü “lezbiyen*” şeklinde kullanıyoruz. Böylece kendini lezbiyen, feminist, biseksüel veya queer olarak tanımlayan ya da lezbiyen aktivizmle bağlantılı olduğunu hisseden herkesi içermeyi amaçlıyoruz.”

Şemsiyeler hepimize açık mı?

+ ve * kullanımına artık birçok kaynakta rastlamak mümkün. Kısaltma olmaktan çıkan uzun alfabetik harfler yerine tüm kimlikleri bu şekilde bir şemsiyeye toplamanın yararlı olduğunu düşünenler çoğunluktayken öte yandan LGBTİ+ toplumu içinde kendini bu sembollerin altında görünmez hisseden ve literatürde “ve diğer herkes, vb.,…” şeklinde temsil edilmek istemeyen/ temsil edildiğini hissetmeyen büyük bir kalabalık da mevcut.

Avrupa Lezbiyen* Konferansı’nın politik savunusuna benzer şekilde bir kimliğin ismen de görünür olmaması bilerek veya bilmeyerek o kimliğin beraberinde getirdiği sözleri de silebilir.

“Peki buradan nereye vardık?” sorusuna gelirsek… Tıpkı cinsiyet ve cinsel yönelimlerin sonsuz bir spektrum olduğunu her geçen gün yeni kavramlar ve farkındalıklar üstünden tartışıyorsak; bu konularda da bir yere vardığımızı söylemek veya “ideal” bir varış noktası belirlemek yetersiz kalacaktır daima. Herkesin sözünü üretebildiği alanları hep birlikte daima korumak ve gerektikçe yeni alanlar yaratabilecek manevra alanlarımızı kaybetmemek umuduyla…

Topluluğumuz içinde birlik ve bol gullüm diliyorum.

Kaos GL dergisine nasıl ulaşabilirsiniz?

Bu yazı ilk olarak Kaos GL dergisinin + dosya konulu 167. sayısında yayınlanmıştır. Dergiye; online aboneler dergi websitesinden ulaşabilir. Dergiyi internetten satın almak için ise Notabene Yayınları ile iletişime geçebilirsiniz.

*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. Yazının KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.


Etiketler: yaşam, cinsellik
nefret