‘Bir tarafına sok’ cinsiyetçi bir söylem midir?

01/12/2016 | Yazar: Bora Şahinkara

Söylem örneklerinden bazıları cinsiyetçi olup olmadığı konusunda bizim hemen yargıya varmamızı zorlaştırıp da daha derin düşünmeye ittiğinde sorumuzu değiştirebiliriz.

Hepimizin de gündemi buydu, değil mi? “’Bir tarafına sok’ acaba cinsiyetçi bir söylem midir?” Ama her türlü gündem vaktinde, günlük yaşam içerisinde ben hemen hemen herkesin gündeminde tahakküm içeren söylemler, eylemler olduğunu görüyorum. Evet evet, hepimizin de gündemi bu. 

Daha geçen günlerde Fenerbahçeli bir taraftar grubunun, Galatasaray ile yapılan futbol karşılaşmasında kendi takımlarını erkeklikle, galip gelecekleri, yenecekleri, 'üzerinde iktidar kuracakları' takımı da kadınlıkla bağdaştırıp; bununla da kalmayıp, bir başka trajedik detay olarak bebek tecavüzüne de gönderme yaptıkları “17 yıldır illegal, bundan sonra legal” yazılı pankartları yüzlerce, binlerce kişinin ortasında gayet meşru bir şekilde açabilmelerini de sağlayan bu cinsiyetçi küfür, “şakalaşma”, söylem meselesi her gün herkesin gündeminde.

Bu sebeple, “Bir tarafına sok” ibaresi üzerine sorulmuş bu etik sorusuna verdiğim yanıtımı paylaşmaya değer gördüm. Malum, her gün gündemimiz hakkında, bir tane örnek söylem üzerine kafa yorma örneği mi teşkil eder, kimileri için iyi bir düşünce etkileşimi mi olur, kimin hangi ihtiyacı karşılar tam olarak bilemem ama müsaadenizle mikrofondan bu sorunun cevabını paylaşmak isterim.

Söylem örneklerinden bazıları cinsiyetçi olup olmadığı konusunda bizim hemen yargıya varmamızı zorlaştırıp da daha derin düşünmeye ittiğinde sorumuzu biraz değiştirebiliriz bence. “Acaba cinsiyetçi mi?”den daha doğru olan soru şu olabilir: “Tahakküm içeriyor mu?” Örneğin tecavüz de aslında bu güç imkanını elinde bulunduran tarafın, bir başka kişiye tahakküm uygulamasıdır. 

“Bir tarafına sok” ibaresi, öfkelenilen kişiye, karşı tarafın kendisini cezalandırması talebi anlamını içeriyor. “Sokayım” olsaydı, zaten bariz şekilde “Bir tahakküm kurarak senin rızan dışında seni cezalandırayım” anlamına gelirdi ki, bu tecavüz veya işkence anlamına gelir. Karşı tarafın, cezalandırma işlemini muhatabının kendi özgür iradesine bırakması, karşıdan sert bir özeleştiri istemesi anlamı çıkınca bize 'cinsiyetçi değil' gibi gözüküyor olabilir ilk etapta. 

Fakat öyle değil: “Şu objeyi veya kavramı bir tarafına sok ve bu şekilde kötü hissederek kendini cezalandır” alt cümlesi söz konusu. Peki normal şartlarda kendi isteğimizle, bir tarafımıza bir şey sokmamız neden rahatsız edici bir his olsun bizim için? Belki zevkli bile hissettirebilir? Ama söyleyen kişinin hedeflediği rahatsızlık şuradan geliyor: Bir tarafımıza bir şey sokmanın, bizi cinsel anlamda “edilgen” konuma getireceğini düşünüyor ve bunu söyleyenin kafasında “cinsel ilişkide eşitlik” diye bir kavram yok; “sokan” etkendir; sokulan “edilgen”dir ve edilgen olan tarafın bedenine bir şey girmesi onun “edilgenliğini”, muktedire tabi olduğunu hatırlatan bir cezadır bu küfür sahibinin bakışına göre. 

“Bir tarafına sok” demek, “Kendi kendine 'edilgen taraf' olduğunu hatırlat, bir kölelik deneyimi yaşa, bundan dolayı öncelikle ruhsal anlamda -ve belki ayrıca fiziksel anlamda- acı çek!” anlamına gelen ve bir tarafına bir şey sokmayı ceza olarak niteliyorsa demek ki sekste tarafların eşitliğine inanmayan bir zihniyeti açığa vuran cinsiyetçi bir küfürdür.

Etiketler: