23/03/2018 | Yazar: Yıldız Tar
Berk, askeri hastaneler kaldırıldıktan sonra eşcinsel olduğu için ‘elverişli değildir’ raporu almasını ve geçtiği aşamaları anlattı.
Berk, askeri hastaneler kaldırıldıktan sonra eşcinsel olduğu için ‘elverişli değildir’ raporu almasını ve geçtiği aşamaları anlattı.
İllüstrasyon: Erinç Seymen
Askerlik Kanunu’na göre “Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, askerlik yapmaya mecbur”. Zorunlu askerlik çağına gelenlerin sağlık muayeneleri yapılıyor ve ‘askerliğe elverişli olup olmadıkları’ belirleniyor.
Eşcinsel, biseksüel erkekler; nüfus kayıtlarını düzeltmemiş trans kadınlar, nüfus cüzdanlarındaki cinsiyet hanelerini düzelten trans erkekler de sağlık muayenesinden geçiyor veya tıbbi belgelerini sunuyor.
Sağlık muayenesini Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) Sağlık Yeteneği Yönetmeliği düzenliyor. Yönetmeliğin “askerliğe elverişli değildir” raporu verilmesi için gereken koşullarından “tekrarlayan uyum bozuklukları” başlığı altında “cinsel kimlik ve davranış bozukluğu” maddesi de yer alıyor. Madde şöyle açıklanıyor: “Cinsel tutum ve davranışlarının askerlik ortamında uyum ve işlevsellik sorunu yaratan ya da yaratacağı değerlendirilen olgular”.
Bu madde uyarınca eşcinsel erkekler ve translar askerlikten muaf tutulabiliyor. “Çürük raporu” da denilen bu raporu almak ise zorlayıcı olabiliyor. Daha önce askeri hastanelerde gerçekleşen işlemler şimdi “askerlik şubelerinin bulunduğu yerlerde, öncelikle varsa kayıtlı olduğu aile hekimi tarafından, yoksa en yakın resmi sağlık kuruluşunda” gerçekleşiyor.
“Bakanlıklar arasında ortak yönetmelik yok”
Peki askeri hastanelerin kapanması ile değişen prosedür rapor almaya çalışan eşcinsel erkekleri nasıl etkiliyor? Geçtiğimiz günlerde ‘askerliğe elverişli değildir’ raporu alan Mersin’den Berk, yaşadıklarını KaosGL.org’a anlattı:
“Şubat ayının ikisinde sabah erken saatlerde Tarsus Askerlik Şubesi’ne gittim. İşlemlerin bir hafta gibi bir sürede biteceğine inanıyordum. Girişte soldaki memurun verdiği 'Askere Alma' formlarını doldurup sıra numarası aldıktan sonra ikinci kata çıktım. İkinci katta kadın bir memurla işlemleri yaparken ‘psikiyatriye sevk edilme talebim var’ dedim. Memur, aile hekimine muayene olmam gerektiğini, ondan sevk kağıdı alıp getirmemi istedi.
“Aile hekiminden sevk belgelerini alıp yine şubeye gittim. Şube sarı bir zarf içinde hastaneye götürmem için birkaç belge verdi. Hastanede zarfı başhekimliğe verdikten sonra psikiyatri ve göz polikliniklerine gittim. Psikiyatr doktora durumu anlattım. Doktor ‘eşcinsellik bir hastalık değil, bu nedenle askere gitmemek için bir problemin yok’ dedi. Beni psikoloğa sevk etti ve psikolog da aynı cümleyi kurdu. Biraz inatlaştık. Yönetmelikteki maddeden bahsettim ama Savunma Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bu konuda ortak bir yönetmelik çıkarmadığı için bu işlem tamamen doktorların inisiyatifine kalmış.
“Göz polikliniğine gittim sonra. Doktor muayeneden sonra, ‘şehir hastanesine sevk edelim seni’ dedi. Göz için ayrı bir sağlık problemi yaşıyordum çünkü. Ertesi gün yine psikiyatr doktora gittim heyetten önce fikri değişsin diye. Ama nafile. Benden sonra başka birinin geldiğini ona da muafiyet vermeyeceğini söyledi.”
“Senin eşcinsel olduğunu nereden bileceğim?”
Berk, bunlardan sonra Mersin 7 Renk LGBTİ Dayanışma Derneği ile iletişime geçtiğini, derneğin avukatları ile de görüştüklerini söyledi. Dernekle görüşmeleri sonrası hastane değişikliğine karar verdiklerini anlattı:
“Üniversite hastanesine sevk için ertesi gün yine hastaneye gittim. Fakat benimle görüşen psikiyatr yoktu ve başka bir doktor vardı. Heyet doktoruydu ve ona derdimi anlattım. Bunu hastalık olmadığını ama orada yaşayacağım uyumsuzluk ve fobi yüzünden bu belgeyi vereceğini söyledi. O gün heyete çıktım.
“Heyette de göz doktoru gözümdeki rahatsızlıktan dolayı rapor alabileceğimi, Adana’ya gidip gelmem gerektiğini söyledi. Üç hafta Adana’da boşuna vakit harcadım. Katarakt teşhisi koyup gönderdiler Tarsus’a.
“Tarsus’ta karşıma yine yeni bir doktor çıktı. ‘Senin eşcinsel olduğunu nereden bileceğim ben’ sorusuna ‘sizin heteroseksüel olduğunuzu nereden bilebilirsem’ dedim.
“Yine heyete çıktım ve heyet pazartesi günü ön bildirim belgemi alabileceğimi söyledi. Pazartesi günü rapor almaya gittiğimde kararın aynı olduğunu ama doktorla görüşmem gerektiğini söylediler. Doktorla Çarşamba günü görüştüm. Benden önce rapor verdikleri kişi için Savunma Bakanlığı ‘somut belge olmadığı için’ raporu kabul etmemiş. Doktor benden görüntü ve anal muayene talep edemeyeceğini söyleyip sorularına cevap vermemi istedi.
Sorular: “Ne zaman hissetmeye başladın?”
“Sorular, ‘ne zaman hissetmeye başladın, ilk ne zaman anal seks yaptın, ilk ne zaman grup seks yaptın, ailen biliyor mu, arkadaşların biliyor mu, partnerin var mı’ gibiydi. Bu soruları sorup, fiziksel özelliklerimi de not aldığı kağıda; ‘kadınsı ses tonu, kadınsı jest ve mimikler, üniseks giyimli’ yazıp yürümemi istedi. Onu da not aldı. Sonra o yazdıklarını sağlık kurulu başkanına götürdüm.
“Ben istemeden kendisi açıklama yaptı, ‘F. isminde bir delikanlı daha geldi. Ona biz rapor hazırladık ama Savunma Bakanlığı eksik belgeler olduğunu söyleyip geri gönderdi ve delikanlı geri uğraştı. Senin için de doktor yorumunu geniş kapsamlı yapmak istedik. Bizi yanlış anlama lütfen’ dedi.
“Sonra ‘sen çok samimi birine benziyorsun neden bu kadar yanımızda kasılıyorsun? Biz seni yanlış görmüyoruz. Olabilir. Ben de bu şekilde doğabilirdim’ dedi.
“En sonunda askerlik şubesine ön bildirim belgesini götürdüm. Orada da işlemleri hallettim. Şubede de olumsuz bir tepki veya hareket görmedim. Şimdi Savunma Bakanlığı’ndan evime posta yolu ile gelmesini bekliyorum asıl belgenin.”
Özel hayatın mahremiyeti?
Kaos GL Derneği’nden Av. Kerem Dikmen de askerlik prosedüründeki değişiklikleri yorumladı:
“Askeri hastanelerin Sağlık Bakanlığı’na devrinden önce sürecin son merhalesi, nihai olarak askeri tıp akademisinde gerçekleşiyordu. O zaman da ciddi hak ihlallerine şahit olduk ancak doğrudan GATA'ya, yani Gülhane Askeri Tıp Akademisi'ne bağlı hastanelerin yetkili olması, belirli bir standardın oluşmasına vesile oluyordu.
“Sivil toplum açısından izleme de kolaylaşıyordu. Diğer yönü ise özellikle küçük yerdeki mağdurlar açısından inisiyatifin o yer hekimleri yerine askeri tıptaki hekimlerde olması, özel hayatın mahremiyetine katkı sağlayan bir durumu oluşturdu.
“Gelinen noktada farklı farklı deneyimler, askerlik süreçlerinin ciddi insan hakları ihlallerinin doğduğunu ortaya koyuyor. İlişki sırasında çekilmiş fotoğraf talebi, aile bireylerinin tanıklığı gibi terk edilmiş birçok uygulama yeniden hayata geçirilirken, taşra hastanelerindeki homofobik psikiyatrların hak ihlali olan bu uygulamaların asli yürütücüleri olduğunu görüyoruz.
“Askerlik süreçlerindeki hak ihlallerini daha görünür kılmak ve bunlarla mücadele etmek, sivil alandaki aktivistlerin ve avukatların başlıca gündemlerinden biri. Dönemin, sivil toplumla işbirliğine ve ilişki içerisinde olmaya sıcak bakmayan devlet pratiğinin işimizi daha da zorlaştırdığı açık. Aktivistlerin başından geçen olayları, mümkün olduğunca ayrıntılarıyla paylaşmasına gerçekten çok ihtiyacımız var. Çünkü bazen mağdur açısından ihlal olarak algılanmayan bir uygulama çok büyük bir hak ihlalinin konusunu oluşturabilir. O yüzden sivil toplumla paylaşılan her türlü deneyim, o deneyimi yaşayacak olan mağdurlara ışık tutacak ve aynı zamanda sivil toplumun sorun analizi yapmasını da kolaylaştıracaktır.”
Sorularınızı Kaos GL’ye iletin…
Kaos GL Derneği, Kaos GL Derneği, Türkiyeli ve mülteci LGBTİ’lere trans geçiş sürecinden yasal haklara; sosyal hizmetten askerliğe danışmanlık sağlıyor. Peki nasıl?
Kaos GL; Türkiyeli LGBTİ’lerle çalışan sosyal hizmet uzmanı mail ve telefon yoluyla danışmanlık sağlıyor. Gerekli durumlarda yüz yüze görüşmeler yapıyor. LGBTİ alanında çalışan akademisyen ve öğrencilerle birlikte çalışıyor.
Sosyal hizmet uzmanı, LGBTİ’leri homofobik ve transfobik olmayan hastane ve doktorlara yönlendirmeye çalışır. Hastane süreçlerini takip eder. Trans geçiş ve hormon kullanım süreçlerinde danışanlarla birlikte hareket eder.
Türkiye’de ve yurt dışında evlilik ve evlat edinme konularındaki yasal mevzuata erişimlerini sağlar.
Danışanlar ile kendilerine, ailelerine ve topluma açılma süreçlerinde nasıl hareket edilebileceği konusunda konuşur ve danışanla birlikte karar vermeye çalışır.
Askerlikle ilgili mevzuatı ve genel işleyişi danışanlarla paylaşır. Danışanlar askerlik konusunda karar verirken sosyal hizmet uzmanı danışanlarla birlikte hareket etmeye çalışır.
Siz de askerliğe ilişkin sorularınızı danisma@kaosgl.org adresine yazabilir; askerlikten rapor alma deneyiminizin yayınlanmasını isterseniz web@kaosgl.org adresine mail atabilirsiniz.
İlgili haberler:
Kaos GL nasıl sosyal hizmet danışmanlığı sağlıyor?
Kaos GL Ocak ayında 193 danışmanlık hizmeti sağladı
Kaos GL Şubat ayında 143 danışmanlık hizmeti sağladı
Etiketler: insan hakları, askerlik
