26/09/2017 | Yazar: Aslı Alpar
Tarihte bugünün cinsiyetçi karikatürü 1931 tarihli Akşam Gazetesi’nden, Cemal Nadir imzalı.
Tarihte bugünün cinsiyetçi karikatürü 1931 tarihli Akşam Gazetesi’nden, Cemal Nadir imzalı.
Tarihte bugünün cinsiyetçi karikatürü 1931 tarihli Akşam Gazetesi’nden.
Cemal Nadir imzalı bu karikatür, seksen altı yıl öncesinden bugüne cinsiyetçi esprilerin pek de değişmediğini gösteriyor. Bugünü baz alarak geçmişi yeniden yorumlamak doğru bir yöntem olmayabilir. Ancak mizahın cinsiyetçi geleneğinin bugün hala ne kadar güçlü bir biçimde hissedildiğini vurgulamak açısından Cemal Nadir’in bu karikatürü önemli bir veri.
"Espriyi erkek yapar"
26 Eylül 1931 tarihli Akşam Gazetesi’nde yer alan karikatür bir kadın ve erkek arasındaki diyaloğa dayanıyor. “Saçlarımı kestirdim, artık bana kırk beş yaşında bir kadın diyemezler ya” diyen kadına, erkek karakterimiz “Evet, fakat kırk beş yaşında erkek derler” yanıtını veriyor.
Dünden bugüne, karikatürde kadın karakterler sıklıkla, esprinin aracı olarak ya da doğrudan komikliğin malzemesi, “alay edilen” olarak yer alıyor. Bu karikatürlerde espri yapma hakkı da erkek karaktere düşüyor. Ayna önünde, genç görünmeyi arzulayan ve süsüne düşkün olarak tasvir edilen kadın, mizahtaki kadın stereotipini güçlendiriyor. Ona “ayar” veren kişinin bir erkek olması esprinin dozunu arttırıyor.
Ayna karşısındaki kadının temsil imkanları
Stereotipler karikatürcünün derdinin daha rahat anlaşılmasını sağlar ever ama bir yandan belli bir gruba yönelik önyargıyı da besler[1]. Bu sebeple, mizahta kullanılan kadın stereotipilerinin cinsiyetçiliği pekiştirdiğini söylemek mümkün. Çizer, ayna karşısındaki kadına yalnızca esprinin nesnesi olarak yer verdiği müddetçe erkek egemen düşünce ile inşa edilen bu stereotipiler mizahı cinsiyetçi kılacak.
Ne zaman ayna önündeki o süslü kadın bir espri patlatır, belki o zaman bu geleneğin altı oyulur, mizah da karikatür de herkes için olur.
[1] Levent Cantek, Levent Gönenç Muhalefet Defteri: Türkiye’de Mizah Dergileri ve Karikatür, YKY, 2017, Sf. 83
Etiketler: medya
