30/03/2019 | Yazar: Aslı Alpar
Biseksüel sağlık ayı bitmeden Dr. Filiz Ak kaosGL.org okurları için dünyada yapılan araştırmalardan örneklerle biseksüellerin ihtiyaçlarına tıbbın yanıtını anlattı.
Biseksüel sağlık ayı bitmeden Dr. Filiz Ak kaosGL.org okurları için dünyada yapılan araştırmalardan örneklerle biseksüellerin ihtiyaçlarına tıbbın yanıtını anlattı.
İllüstrasyon: Aslı Alpar
The Bisexual Resource Center / Biseksüel Kaynak Merkezi tarafından 2014 Mart’ında başlatılan, sosyal medya kampanyası Biseksüel Sağlık Farkındalık Ayı, biseksüellerin yaşadığı sosyal, ekonomik ve sağlık eşitsizliklerine yönelik bilinç oluşturmayı amaçlıyor.
Biseksüel sağlık ayı bitmeden Doktor Filiz Ak kaosGL.org okurları için dünyada yapılan araştırmalardan örneklerle biseksüellerin ruh ve beden sağlığı için gereksinimlerini ve uluslararası sağlık kaynaklarının önerilerini ve Türkiye’de tıp eğitiminde biseksüelleri kapsayan çalışmaları anlattı.
Biseksüel ergenler neye ihtiyaç duyuyor?
“ABD’de İnsan Hakları Kampanyası Vakfı’nın 2012’de 13 - 17 yaş arası 10 binden fazla LGBT ergene soru formu yönelterek yürüttüğü araştırmanın sonuçlarına göre bu gençlerin %40’ı kendisini biseksüel olarak tanımlıyor. Sonuçlar, açılma ve kabul görme süreçlerinde gey ve lezbiyen akranlarına göre biseksüellerin daha fazla sorunla karşılaştıklarını ortaya koyuyor.
“Çalışma sonuçları LGBT olmayan ergenlere ait verilerle karşılaştırıldığında ise biseksüel ergenlerin çok daha fazla sorunu olduğunu ve ebeveynlerinden yeterince destek alamadıkları görülüyor. Raporun yayımlanması sonrasında süren tartışmalardan çıkan ders de, ebeveynlerin kendilerini eğitmeleri ve biseksüel ergenlerin kendilerini ifade edip geliştirebilmeleri için onlara destek olması gerektiği…
Türkiye’de neler yapılıyor?
“Tıp eğitimi sırasında birinci basamakta ergenlere ve ailelerine danışmanlık verecek hekim adaylarını yetiştirirken farklı aileler ve farklı cinsel yönelimler/cinsiyet kimlikleri ve cinsiyet ifadeleri üzerinde konuşuyor ve tartışıyoruz. Dört yıldır ders araçlarımızdan biri olan “Benim Çocuğum Belgeselini” izledikten sonra hekim adaylarına ve uzmanlık öğrencilerimize soruyorum: “Filmde izlediğiniz aileler sizlere başvurdukları zaman sizler hekimleri olarak onlara nasıl danışmanlık verirsiniz? Danışman olabilmek için nelere gereksinim duyar, hangi konuları bilmek istersiniz?” Bunun ardından iki saat aktif katılımla tartışıyor ve konuşuyoruz. Derslerde aldığım geri bildirimler olumlu.
“Ayrıca hekimlerin danışanlarından nötr dil kullanarak nasıl öykü alacağı, öykü formlarının nasıl olması gerektiği de yine eğitimimizin bir parçası. Birinci basamakta LGBTİ’lerin sağlık gereksinimleri ve sorunları üzerine ders anlatıyor, öykü alma ve iletişim becerilerini LGBTİ bireylere yönelik de geliştirebilmeleri için rol-play uygulamaları yapmaya çalışıyorum. Yürütülen bilimsel araştırma sonuçlarını ve uluslararası birinci basamak kılavuzlarını konuşuyoruz.
“Yalnızca heteroseksüel cinsellikten söz etmek yetersiz kalıyor”
“Cinsellik tıp eğitiminin ve aile hekimliği uzmanlık eğitiminin yüzlerce konusundan biridir. Haliyle cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve cinsiyet ifadesi de önemli başlıklar arasında yer alır. Cinselliğe ilişkin dünyada yürütülen en kapsamlı araştırma diyebileceğimiz Kinsey Raporları sonuçlarına göre; araştırmaya katılan erkeklerin %37’si, kadınların da %13’ü yaşamlarında en az bir kere aynı cinsiyetle temas yaşadığını ifade ediyor. Cinsel deneyimlerin nasıl olduğu, hisler, cinsel haz ve cinsel yönelimini tanımlamaya ilişkin oranlar farklı. Bu nedenle yalnızca heteroseksüel cinsellikten söz etmek yetersiz kalıyor. Kinsey skalası da cinsel yönelimi eşcinsellik ve heteroseksüellik arasında tanımlayanları da içeren 7 derecelemeden oluşuyor.
“Kinsey’den günümüze değin yürütülen çalışmalar hep gösteriyor ki; popülasyonun ortalama %10’u kendisini eşcinsel olarak tanımlıyor; heteroseksüellik ve eşcinsellik dışında yaşanan biseksüel cinselliklerin de oranı az değil. Günümüzde kendilerine biseksüel, queer, fluid diyen pek çok insan var. Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) Hastalık Kontrol Merkezi’nin yürüttüğü bir çalışmaya göre de; kadınların %5.5’i, erkeklerin %2’si biseksüel olduğunu söylerken, kadınların % 0.9’u, erkeklerin de % 1.0’i yönelimini bilmediğini ya da bildirmek istemediğini söylüyor.
Biseksüellerin sağlık gereksinimleri…
“Yine araştırmaların sonuçlarına baktığımızda kendilerini lezbiyen, gey, biseksüel, trans, queer, panseksüel, akışkan olarak ifade eden bireylerin sağlık hizmetlerine erişimde ayrımcılığa uğradıklarını ve sağlık gereksinimlerinin karşılanmadığını görüyoruz. 2011’de “ABD’de yürütülmüş bir çalışmanın sonuçları gösteriyor ki, biseksüel erkeklerin %39’u, biseksüel kadınların %33’ü, geylerin %13’ü, lezbiyenlerin %10’u cinsel yönelimlerini hekimlerine açıklamıyorlar. Bu sonuçların tartışılması sonucunda çıkarılan ders de şöyle: Hekimlerin bu konuda farkındalığının artması, LGBT’lerin sağlık gereksinimlerinin ve sorunlarının bilinmesi ve biseksüellerin sağlık gereksinimlerinin müfredatta yer alması gerekiyor.
“Toplumda “check-up” olarak ifade edilen terimi biz hekimler kullanmıyoruz. Bizim kullandığımız, “periyodik izlem” kavramıdır. Yaşa, cinsiyete ve olası risklere göre belli tarama programlarının da yürütüldüğü doğumdan yaşamın sonuna değin her bireyin periyodik olarak sağlık bakımı aldığı bir kavramdır. Aile hekimliği bakış açısıyla da bakınca, biyo-psiko-sosyal yaklaşım ile her bireye içinde bulunduğu bağlamda ve maruz kaldığı dinamikleri de analiz ederek birey merkezli temel bir yaklaşım gerektiren bir bakım söz konusu oluyor.
LGBTİ’lerin sağlık gereksinimlerini de kapsayan kılavuzlarda fark nedir?
“Birinci basamak ve koruyucu sağlık hizmetleri bağlamında ele alırsak LGBTİ olan ve olmayan popülasyonun temel sağlık gereksinimleri ve periyodik izlemleri birbirinden farklı değil. Örneğin; 50 yaşından itibaren herkesin yılda bir dışkıda gizli kan baktırması, beş yılda bir sigmoidoskopi (anal kanalı, rektum, sigmoid kolon incelemesi), on yılda bir kolonoskopi yaptırması kolon kanserinin erken tanısı için; 40 yaşından itibaren kadınların yılda bir mamografi yaptırması meme kanserinin erken tanısı için gerekli tarama programları.
“LGBTİ’lerin sağlık gereksinimlerini de kapsayan kılavuzlarda fark nedir? Tüm bu tarama programları, yaşa ve cinsiyete özel risklere göre tanımlanmıştır. LGBT’ler için de farklı değildir. Sadece lezbiyen/biseksüel kadınlar, gey/biseksüel erkekler, trans kadınlar ve trans erkekler için ek bazı başlıklar içerir. Ayrımcılığa uğrayan gruplarda anksiyete ve depresyon riski artabileceği için hekimlerin bunu kaçırmamaları, daha farkında olmaları, daha erken tanı koyup destek olmaları vurgulanır. Hiç doğum yapmamış ve emzirmemiş biseksüel/lezbiyen kadınlarda meme kanseri riskinin artabileceği vurgulanır. Gey/biseksüel erkekler için anal smear önerilir.
İlgili haber:
“Cinsel sağlık heteroseksüel kadına göre anlatılıyor”
Translar için birinci basamak sağlık izleminde neler önemli?
Lezbiyen ve biseksüeller neden aile hekimlerini tercih etmiyor?
Lezbiyen ve biseksüeller aile hekimlerinden ne bekliyor?
Etiketler: insan hakları, sağlık
