Canan ve İpek’le jinekolog muhabbetimiz

14/08/2017 | Yazar: Aslı Alpar

Bursa’da engelli kadınlar artık jinekolog muayenesi olabiliyor.

Fotoğraf betimleme: Engelli Kadınlar Derneği’nden (ENKADER) Canan ve İpek

Jinekolog Muhabbetleri yazı dizisi kapsamında; heteroseksüel, lezbiyen, biseksüel, trans kadın ve trans erkeklerin, ahlakçı ve homo-bi-transfobik hekimlerle yaşadığı sorunlara, bu sorunlardan kaynaklanan hak ihlallerine değinme fırsatı bulduk. Ancak okuyucuların katkılarıyla süren yazı dizisinde, jinekolojik muayeneyi külfet haline getiren ya da imkânsızlaştıran olayları engelli kadınlardan dinleyememiştik.

Bursa’da faaliyet gösteren Engelli Kadınlar Derneği’nden (ENKADER) Canan ve İpek, bedensel engelli kadınların jinekolog muayenesi için “çatal” olarak tabir edilen muayene koltuğuna çıkamadıklarını, jinekolojik muayene sırasında sağlık personeli ya da hastalar tarafından aşağılandıklarını, işitme engelli kadınların işaret dili bilen hastane personeli olmadığı için şikâyetlerini aktaramadığını KaosGL.Org'a anlattı.

Fotoğraf betimleme: Bursa Zübeyde Hanım Hastanesi'nde proje sonrasında bedensel engelli hastanın özel muayene koltuğundaki fotoğrafı

Üç yıl önce kurulan ENKADER geçtiğimiz yıl Bursa’da engelli kadınların jinekolog muayeneleri sırasında yaşadığı zorlukları ortadan kaldıran önemli bir adım attı. Kentin merkezinde yer alan Zübeyde Hanım Doğum Hastanesi’ni engelli kadınların hizmet almasına uygun hale getirecek bir proje hazırladılar ve hayata geçirdiler.

Bu projeyi ENKADER’den spastik engelli Canan Baygın ve spina bifida hastası İpek Öztürk’e sorduk. Proje yöneticisi ve fikir sahibi Canan Baygın bir kamu hastanesinde tıbbi sekreter olarak çalışıyor, proje çalışanlarından İpek Öztürk ise belediye personeli.

Bu proje nasıl ortaya çıktı?

Canan: On iki yıl önce doğum yaptım ve iki yıl önce de projede yer alan arkadaşımız Egemen doğum yaptı. Egemen’in gebelik esnasındaki jinekolog muayeneleri ve doğum öncesi-sonrası yaşadığı sorunları konuştuğumuzda aradan geçen yıllar boyunca engelli kadınlar için hiç bir şeyin değişmediğini fark ettik, koşulların değişmediğini gördük. Bunun üzerine harekete geçtik.

İpek: Benim jinekolog deneyimim olmadı ancak çevremdeki arkadaşlardan dolayı yaşanan zorlukları biliyorum. Tekerlekli sandalye kullanan bir kadının bu projeden önce jinekologda muayene olması mümkün değildi.

“Sağlıklı bir jinekolog muayenesi bedensel engelli kadınlar için mümkün değildi”

Nasıl sorunlar yaşıyor engelli kadınlar jinekolog muayeneleri sırasında?

Canan: Engeline göre değişen çok ciddi sorunlar yaşanıyor. Örneğin bedensel engelli bir kadının jinekolojik muayene için “çatal”a oturma imkânı yok. Benzer şekilde bedensel engelli bir kişinin doğum sonrası kullanması gereken özel yatak mevcut değil. Engelli kadınlar için doğum sonrası bir başka zorluk daha var; refakat sorunu. Engelli bir kadına destek olacak, refakat edecek birisi gerekiyor oysa doğum odalarına kadınlar yalnız giriyor. Hastanelere erişim de zor ancak jinekolojik muayene için bile ayrı zorluklar var. İşitme engelli kadınlar mesela, işaret dili bilen sağlık personeli olmadığında şikâyetlerini anlatamıyor. Ayrıca mitler ve önyargılar engelli olmayan hastaların ya da sağlık çalışanlarının engelli kadınlara kötü muamelesini beraberinde getiriyor.

Ne gibi mesela?

Canan: Şöyle anlatayım; engelli kadınların cinsellik yaşamasına şaşırılıyor. Eğer gebe olarak gidiyorsan hastalardan şöyle ifadeler duyabiliyorsun: “sakat haliyle doğuruyor”…

Kendi doğumunuzda böyle bir sorun yaşadınız mı?

Canan: Evet, ne yazık ki yaşadım. Sancı beklediğim odada diğer anne adayları, sağlık personelleri “bunu doğurtan erkeğin Allah belasını versin”, “o bile doğuruyor” benzeri laflar etmişlerdi. Ve üzüntüden sancım kesildi, doğumum gecikti.

Özel yataktan bahsettiniz, bu yatak olmadığında nasıl bir sorun yaşıyor engelli kadınlar?

Canan: Proje çalışanlarından Egemen’in yaşadığı sorunu anlatayım. Egemen skolyoz hastası ayrıca KOAH’ı var bu sebeplerle doğumu sezaryen ile gerçekleşti. Ve bu özel yatak olmadığı için ameliyat bölgesi iltihaplandı ve buna bağlı birçok sağlık sorunu yaşadı.

“Projenin ardından personel eğitimi, işaret dili tercümanı ve tüm fiziksel mekânın engellilere yönelik tasarımı gerçekleşti”

Projenizle devam edelim. Kimler destek oldu projenize, süreç nasıl ilerledi?

Canan: Beş kişilik bir ekiple hazırladık projeyi. Ben, İpek Öztürk, Egemen Güzel Yumurtacı, Cansu Tunç, Çiğdem Dilbil. Proje fikrini Egemen ile birlikte geliştirdik. Ardından ben engelliler için gerekli olan yatak ve odaları tasarladım. Sağlık Bakanlığı’na ve bu vesileyle dönemin sağlık bakanı olan Mehmet Müezzinoğlu’na ulaştık, projeyi anlattık. Bakanlık talimat verince, bir yıl önce proje onaylandı.

Peki, neler değişti Zübeyde Hanım Hastanesi’nde?

Canan: Projemizde değiştirmeyi öngördüğümüz üç alan var; jinekolojik muayene odaları, doğumhane ve yatan hasta odası. Tüm bunlar tüm engellilik durumları göz önüne alınarak yeniden düzenlendi. Zihinsel engelli kadınların jinekolog muayenelerinde ya da tedavilerinde yaşayacağı zorluklara önlem olarak pencerelere korkuluklar takıldı. Tüm sağlık personeline engelli hakları ve toplumsal cinsiyet eğitimi verildi. Bu eğitimleri de ben ve Egemen verdik. İşaret dili bilen tercümanlar hastanede görev almaya başladı. İşaret dili bilmeyen işitme engelli hastalar için resimli kartlar hazırlandı. Görme engelliler düşünülerek tüm hastane dokümanlar Braille alfabesine göre yeniden düzenlendi. Ayrıca bedensel engellilere uygun yatak alındı.

Fotoğraf betimleme: Bursa Zübeyde Hanım Hastanesi'nde proje sonrasında bedensel engelli hasta ve sağlık personelinin bir arada olduğu bir fotoğraf.

Rahim ve meme kanserlerinde engelli kadınların ölüm oranı çok yüksekti. Çünkü tanı koymak çok zor oluyordu, smear alınamıyordu engelli kadınlardan. Benzer şekilde engelli kadına uygun mamografi cihazı yoktu. Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne de mamografi koydurduk.

Geri dönüşler nasıl, engelli kadınlar memnun mu?

İpek: Akülü tekerlekli sandalye kullanan arkadaşım projeden sonra muayene oldu ve sandalyeden jinekolog koltuğuna geçişinin çok kolay olduğunu ayrıca personelin bilinçli olduğu için kendisine oldukça olumlu yaklaştığını, hiçbir ayrımcılık yaşamadığını ifade etti.

Canan: İlçedeki kadınlardan geri dönüşler aldım, çoğu “hayal bile edemezdik” böyle bir dönüşümü diyorlar. Artık rahatça muayene olabiliyorlar çünkü.

Etiketler: insan hakları, sağlık