14/06/2017 | Yazar: Damla Umut Uzun
Devletlere genç translara karşı şiddet ve ayrımcılığa yol açan transfobiyle mücadele etme yükümlülüklerini hatırlatıyoruz.
Uluslararası insan hakları uzmanlarından ortak açıklama: Devletlere genç translara karşı şiddet ve ayrımcılığa yol açan transfobiyle mücadele etme yükümlülüklerini hatırlatıyoruz.
Görsel, Kaos GL Dergisi Çocuk sayısı kapağından
Bir grup Birleşmiş Milletler ve uluslararası insan hakları uzmanı, devletleri ve diğer paydaşları trans ve gender diverse* çocuk ve ergenleri ayrımcılık, dışlanma, şiddet ve damgalanmaya karşı koruma ile trans ve gender diverse kişilere destekleyici bir aile ortamı sunmaya çağırdı. Damla Umut Uzun, uzmanların ve kurumların bu ortak açıklamasını KaosGL.org için Türkçeleştirdi:
Yasal ve politik çerçeve benimsenmeli
“Dünya çapında bütün devletleri cinsiyet çeşitliliğine saygılı, trans ve gender diverse gençlerin haklarını koruyan ve onların potansiyellerini tam olarak gerçekleştirmelerine olanak sağlayacak kapsamlı uygulama ölçütleriyle yasal ve politik bir çerçeve benimsemeye çağırıyoruz.
Eşitlik ve ayrımcılık yapmama ilkesi, yaşam hakkı, hayatta kalma ve gelişim, çocuğun en üstün yararı ve çocuğun görüşlerine saygı her şeyden önemlidir. Aileler, trans ve gender diverse çocuk ve ergenlere bu güvenli ve sevgi dolu ortamı yaratmada kritik rol oynar.
Maalesef bazı ailelerde trans ve gender diverse çocuklar damgalanmaya, dışlanmaya, marjinalleştirilmeye ve reddedilmeye devam ediyor. Bu çocukların çoğu topluluk ortamlarında ve kendi ailelerinde “namus/ şeref” adına işlenen suçlar da dahil fiziksel, cinsel ve psikolojik şiddet tehlikesi altındalar.
Trans çocuk ve ergenler zorbalığa karşı daha savunmasız
Trans ve gender diverse çocuk ve ergenler, okulda şiddete (akran zorbalığı) ve sınıflardan, oyun alanlarından, tuvaletlerden, soyunma odalarından ve hatta online ortamlardan (siber zorbalık) dışlanmaya karşı daha savunmasız oluyorlar.
Düşmanca bir ortam maalesef trans ve gender diverse çocuk ve ergenleri okulu bırakmaya ve erken yaşlarda ailelerinden dışlanmaya zorlayabilir. Bu durum onları evsizlik, kayıt dışı iş piyasaları, suç ekonomileri, fişlenmeye karşı daha hassas hale getirip yoksulluk ve ötekileştirme sarmalına iterek hayat boyu çekecekleri bir ayrımcılık ve şiddete yol açıyor.
Devletleri şiddeti yasaklayan önlemler almaya, cinsiyet kimliği ve (gerçek veya algılanan) dışavurumlarını aynı zamanda cinsel yönelimi de içeren ayrımcılık karşıtı yasaları benimsemeye, kapsayıcı müfredat ve öğrenme materyalleri geliştirmeye, öğretmen ve diğer okul personeli için ve onlara destek olacak eğitimler düzenlemeye, aileler için eğitim ve destek programları oluşturmaya, güvenli ve ayrımcı olmayan tuvaletleri uygulamaya ve cinsiyet çeşitliliğine saygı ve anlayışı besleyen farkındalık arttırıcı programlar geliştirmeye çağırıyoruz.
Güvenli ve olumlu alanlar yaratmak
Reddedilme, trans ve gender diverse çocuk ve ergenleri yalnızlık ve depresyon gibi mental problemlere karşı korunmasız bırakıp kendine zarar verme ve intihar gibi sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden, bu gençlerin karşılaştıkları önyargı ve ayrımcılıkları dile getirebilmek için doğrudan desteklenecekleri güvenli ve olumlu alanlar yaratmak çok önemlidir.
Öte yandan, “cross-dressing (karşı cinsin kıyafetlerini giyme)” veya “karşı cinsi taklit etme” suçları ve bu şekilde diğer ayrımcı düzenlemeler yoluyla cinsiyet dışavurumunu suç sayan yasa ve yönetmeliklerin salt varlığı da bu gençlerin özgürlük ve güvenliklerini etkileyip nefret söylemi, şiddet ve ayrımcılığa göz yumulan ve bu suçların cezasız kaldığı bir ortam yaratma eğiliminde oluyor.
Böyle bir durumda suçlu sayma ve yaygın ayrımcılık; güvenli cinsiyet belirleme prosedürleri de dahil sağlık hizmetlerinin reddine ve ilgili bilgi ve hizmetlere erişim eksikliğine yol açar. Trans ve gender diverse kişileri patolojize etme (onları cinsiyet kimliği ve dışavurumu temelinde hasta olarak yaftalamak), tarihsel olarak ve hatta şu anda da bu kişilere karşı yapılan insan hakları ihlallerinin arkasındaki ana nedenlerden biri olmuştur.
Suçlu saymayı durdurun
Devletlere yaptığımız bu çağrıları yineliyoruz: Trans ve gender diverse kimlikler ve farklı cinsiyet dışavurumlarını suçlu saymayı ve hasta olarak yaftalamayı durdursunlar; “onarım terapileri”ni yasaklasınlar; yeni suç sayıcı kanunları ve önümüzdeki dönemde yapılacak Uluslararası Hastalık Sınıflandırması’nın yeniden düzenlenmesi de dahil hastalık addedici tıbbi sınıflandırmaları kabul etmekten kaçınsınlar. Bunun yanında devletleri sağlık hakkına eşit erişimi ve ilgilileri için cinsiyet belirleme tedavilerine erişimi sağlamaya çağırıyoruz.
Birçok ülkede trans kişilerin kendi belirledikleri cinsiyetlerinin yasal olarak tanınması reddediliyor ve bu da daha sonrası için eğitim, istihdam, sağlık hizmetleri ve daha başka alanlarda insan hakları ihlallerine sebep oluyor. Kimlik belgelerindeki cinsiyet göstergelerinin değiştirilmesine izin veren birçok ülke, zorunlu veya rızasız ameliyat, kısırlaştırma, zihinsel sağlık teşhisi, psikiyatrik müdahaleler veya zorlayıcı tıbbi işlemler gibi kötü zorunluluklar uyguluyor. Bu uygulamaların birçoğu, kötü muamele veya işkenceye kadar gidip özsaygılarını çiğneyerek kişilerin fiziksel ve zihinsel bütünlüğünü ve bununla ilgili haklarını ihlal ediyor.
Devletleri hızlı, şeffaf ve ulaşılabilir yasal cinsiyet tanınmasını kolaylaştırmaya ve kötü koşullar olmadan herkes için insan hakları, özgür seçimlere saygıyı ve bedensel bütünlüğü garanti almaya çağırıyoruz. Bu yüzden zorlayıcı tıbbi müdahaleler/ prosedürler asla kullanılmamalıdır. Yasal cinsiyet göstergeleri olmaksızın genç translar ve çeşitli cinsiyetlerden gençler, kendi isim ve hitaplarını kullanmakta ve kendi belirledikleri cinsiyet kimliği ve dışavurumuna göre giyinebilmekte özgür olmalıdır.
Yasal çözüm yollarına erişilemiyor
Birçok ortamda yaygın tacizlere ve insan haklarının güvence altında olmamasına rağmen genç translar ve gender diverse gençler çoğunlukla kendi hak ihlallerine karşı yasal çözüm yollarına erişemiyor. Bu yüzden devletlerin ihlalleri araştırması, bu ihlallere karşı yasal çözüm yolları, adli yardım ve tazminatları da içeren kurbanın haklarını etkin şekilde koruması ve bu durumlardan sorumlu olanları da hesap verebilir hale getirmesi kritik önem taşımaktadır.
2017 Uluslararası Homofobi Karşıtı Gün vesilesiyle devletlere genç translar ve gender diverse gençlere karşı şiddet ve ayrımcılığa yol açan transfobiyle savaşma yükümlülüklerini hatırlatıyor; hükümetleri, insan haklarının evrenselliğini ve bölünmezliğini yansıtan insani çeşitliliği benimsemeye çağırıyor ve duyarlı kanunlar, politikalar ve pratikleri içeren bütünsel uygulama önlemlerinin ihtiyacını vurguluyoruz. Toplumsal cinsiyetin evrensel ve hak temelli incelemesi, toplumsal yapıları, pratikleri ve toplumsal cinsiyet yargılarını pekiştirmeye yatkın gelenekleri işaret etmeli.
Devletleri ayrıca inanç temelli örgütleri trans ve gender diverse kişilere olumsuz mesajlar göndermemek konusunda teşvik etmeye çağırıyoruz. Barışçıl, adil ve kapsayıcı toplumlar için bir itici güç olarak ‘Kimseyi Arkada Bırakma’ düşüncesine adanmış Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile de çok hoş bir bağlantı var.
Devletler, cinsiyete dayalı ifadeleri suç sayan ve / veya trans ve gender diverse kişileri olumsuz etkileyen yasaları ve ilgili önlemleri yürürlükten kaldırmalı ve genç trans bireyler de dahil olmak üzere, kötü ön koşullar olmadan erişilebilir ve ayrımcı olmayan yasal cinsiyet tanıma prosedürlerini sağlamalıdır.
Şiddet ve ayrımcılığa karşı dünya çapında cinsiyet çeşitliliğine dair kabul, saygı, anlayış ve kamu bilincini yükseltecek proaktif çalışmalarla tamamlanan kapsayıcı önlemler tasarlayıp uygulamalılar.”
Metne katkı sunan Birleşmiş Milletler ve uluslararası insan hakları uzmanları şöyle: BM Çocuk Hakları Komitesi (CRC), BM İşkenceyi Önleme Komitesi (CAT), BM Bağımsız Uzmanları: Aşırı Yoksulluk ve İnsan Hakları Özel Raportörü Philip Alston, Eğitim hakkı Özel Raportörü Koumbou Boly Barry, Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği Temelli Ayrımcılık ve Şiddete Karşı Koruma Bağımsız Uzmanı Vitit Muntarbhorn, Herkesin ulaşılabilir en yüksek fiziksel ve zihinsel sağlık standardından yararlanma hakkı Özel Raportörü Dainius Pῡras, Kadına karşı şiddet, sebepleri ve sonuçları üzerine Özel Raportör Dubravka Šimonović, Inter-American Commission on Human Rights (IACHR), Afrika İşkenceyi Önleme Komitesi Başkanı Lawrence Murugu Mute ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Delegesi Nils Muižnieks.
* Gender diverse terimini Türkçe’de tam ve eksiksiz olarak karşılayabilecek bir kavram bulamadığımız için metin içerisinde aynen bırakmayı tercih ettik. Bu ifade, doğduklarında atanan cinsiyetle cinsiyet kimlikleri uyuşmayan, yalnızca erkek/ kadın gibi ikili kavramlarla veya maskülen/ feminen gibi sınırlı cinsiyet dışavurumlarıyla uyuşmayan çocuk ve ergenleri kapsayıcı bir şekilde trans ve çeşitli cinsiyet kimliklerinden çocuk ve ergenleri kast eder. Kendini üçüncü ve alternatif cinsiyetlerde veya farklı cinsiyetlerle tanımlayanları içerir.
**Ara başlıklar KaosGL.org’a aittir.
Etiketler: yaşam, dünyadan
