12/06/2008 | Yazar: KAOS GL

‘Kapatma sözcüğünü çok sık duyar olduk. DTP, AKP, Lambda, Youtube... Kadınların zorla kapatıldığı da iddia ediliyor, üniversitelere girişleri yasaklanmak isteniyor.

‘Kapatma sözcüğünü çok sık duyar olduk. DTP, AKP, Lambda, Youtube... Kadınların zorla kapatıldığı da iddia ediliyor, üniversitelere girişleri yasaklanmak isteniyor. Çok farklı gibi görünseler de hepsinin ortak bir noktası var: Ortalama Türk kimliğine göre ‘marjinal’ kalıyorlar.’ Ahu Parlar’ın kaleminden.

Yirminci yüzyılın en büyük filozoflarından biri olan Michel Foucault’ya göre 17. yüzyılda Avrupa’da önemli bir değişiklik olmuştur. 1656 yılında Paris’te ‘genel hastane’ adı altında bir yapı kurulmuş ve yaklaşık altı bin Parisli burada gözetim altına alınmıştır. Foucault, bu olaya ‘Büyük Kapatılma’ adını verir ve bu olayı çok önemli addeder. Elbette ‘genel hastane’ çerçevesinde olan olaylar semboliktir. Foucault’ya göre asıl kapatılma toplumsaldır.

Bu çok ünlü ve radikal filozof, söz konusu ‘genel hastanenin’ tıbbi amaçlı değil; esasen monarşik ve burjuva düzenine hizmet eden bir makam olduğunu söyler. İktidarın sürekliliğini sağlamaya yönelik üretime hiçbir katkısı olmayan herkes (deliler, hastalar, fakirler, eşcinseller vb) bu kapatılma ile toplum dışına atılır. Foucault aynı zamanda iktidarın portresini çizdiği bu tespitinde, Büyük Kapatılma’nın amacını aşarak sadece gözetim altına alınanlara yönelik olmadığını açıklar.

Kapatılmanın hedefleri

Kapatılanların çok büyük kısmı üretime yeniden kazandırılamamaktadır. Dolayısıyla bu, ‘return on investment’ı olmayan, çok pahalı bir yapıdır. Bu nedenle, Foucault’ya göre, zaman içinde bu tür kapatılmalar güçlü bir toplumsal denetim kurmak için kullanılır hale gelir. Görünürde suçluları, delileri veya hastaları kapatmaya ve ıslah etmeye yarayan hapishane, akıl hastanesi ve hastaneler; aşırı pahalı olduklarından ve etkisiz kaldıklarından ‘amaçlarını aşmış,’ gerçekte toplumun bütününü hedefler hale gelmişlerdir. ‘Kötü çocukları’ cezalandırarak, onların üzerinden ‘cici çocuklara’ gözdağı verilmektedir.

Daha açık bir dille; alışveriş merkezlerinin, binaların girişlerindeki güvenlik kontrolleri ‘bombacıyı’ bulmakta ne kadar yararlı ise hapishane ve hastaneler de ıslah etmede o kadar başarılıdır. Yine güvenlik kontrolleri nasıl sadece kapıdan içeri girmek isteyenlere bir hatırlatma/uyarı/gözdağı niteliği taşıyorsa; hastaneler ve hapishaneler de aynı vazife ile varlık göstermektedirler. ‘Dışarıdakilere’ eğer bir gün zaaflarına yenilip de kötü çocuk olurlarsa başlarına gelecekleri önceden haber vermek, ya da çok sevdiğimiz o eski deyiş ile ‘kızım sana söylüyorum gelinim sen anla’ demek… Foucault her tür kapatılma/yasaklamayı bu çerçeveden yola çıkarak inceler.

Türkiye'deki kapatmalar

Ülkemizde son dönemde gündeme gelen ‘kapatılmaları’ Foucault’nun gözleri ile okumaya kalkarsak varacağımız noktalar bundan uzak olmayacaktır. Kapatma/yasaklama sözcüklerini AKP ve DTP’yle birlikte sık duyar olduk. Onlarla da kalmıyor… Partilerin yanı sıra kapatılma sözcüğünün yan yana geldiği iki isim daha düşüyor akıllara: Lambda ve Youtube. Kadınların zorla kapatıldığı da iddia ediliyor, üniversitelere girişleri yasaklanmak isteniyor. (Bu ‘tehdit-vâri’ iddia ile kadınlar içlerine kapanıyor!) Hangisi gerçek büyük kapatılma düşünüyor insan: 1656 Paris mi, 2008 Türkiye mi?

Gelgelelim, on yedinci yüzyılda kapatılanların ortak bir noktası vardı: ‘Hepsi bedensel özürlü oldukları için ya da başka nedenlerle çalışmayan veya çalışmak istemeyen, sabit işi ve evi olmayan yersiz yurtsuz insanlardı.’ (Büyük Kapatılma, Michel Foucault Ayrıntı Yayınları) Bu analizi yaparken Foucault, kapatılmanın gerçekleştirildiği hapishane ve hastane gibi kurumların hiçbir işlevi olmadığı için yeni bir tekniğe gerek duyulduğunu belirtir. ‘Bu yeni teknik, kapitalist üretim biçiminin gerektirdiği disiplin ve uysallığın insanlar tarafından benimsenip içselleştirilmesine ve gönüllü olarak uygulanmasına dayanır. Böylece on sekizinci yüzyıl sonunda Avrupa’da Foucault’nun ‘disiplinci iktidar’ adını verdiği yepyeni bir iktidar türü çıkmıştır. Bu iktidarın uysallaştırma ve verimli hale getirme yöntemi ise şiddet ve bedensel zorlamaya değil, insanlara belli öznellik biçimleri dayatılmasına dayanır.’ (Büyük Kapatılma, Michel Foucault Ayrıntı Yayınları, Hazırlayan Ferda Keskin)

Marjinalleri kapatıyorlar

Bugün Türkiye’de de ‘kapatılma’ tehdidi ile karşı karşıya olan ve hatta kapatılanları da bu fikre atıfta bulunarak tartışmak mümkün! Her ne kadar birbirlerinden çok uzak gruplar/kurumlar gibi algılansalar da; AKP, DTP, Lambda ve Youtube’un önemli bir ortak noktası mevcut: Tanımlanmış ortalama Türk kimliğine göre ‘marjinal’ kalıyorlar. (Tanımlanmış kimlik: Milliyetçi ama batıcı, devlet ahlâklı, üretime katkısı olan aile babası şeklinde özetlenebilir.) Bu tanımın sınırlı çerçevesi içinde yer almayan herkes marjinalleşmeye aday görülüyor: ‘Dolayısıyla gözdağı verilmeli. Tanımaya uymayanlar budanmalı. Ne de olsa ağaç yaşken eğilir’ deniyor. Kim tarafından mı? Foucault ‘kapitalist iktidar’ diyor. Türkiye’de kapitalist iktidarın en sadık ortağı hâlâ devlet, anlaşılan…

*Konuyla ilgili haberler:

[[İmza kampanyasına destek artıyor]]

[[Çiçek'ten Şahin'e aynı tekerleme]]

[[Türkiye’de mi ayrımcılık yok?]]

[[Başa çıkmalarına imkan yok, BİZ HER YERDEYİZ!]]

[["Derneğime Dokunma! Anayasa'da Eşitlik!"e imza ver]]

[[Gerekçeli karar incisi: ‘Eşcinsellik anayasal tehlike’]]

[[Lambda kapanmayacak]] - Yıldırım Türker

[[Lambdaistanbul Kapatılamaz! ]]

[[Bu kanun bir eşek!]] - Kürşad Kahramanoğlu

[[AKP’nin homolukla imtihanı]] - Selçuk Candansayar

[[Lambdaistanbul'dan basın açıklaması]]

[[Feministler de ahlaksız!]] - Pınar Selek

[[ ‘Genel ahlak’ davası temyize gidiyor]]

[["Genel Ahlaka Aykırı" Muhabiriniz Bildiriyor: "Derneğime Dokunma!"]] - Bawer Çakır

[[Fobik istihdam]] - Yaprak Özer

[[Lambda'ya kapatma Avrupa'da yankılandı]]

[[Lambda’ya püf diyen, karanlıktan kurtulamaz!]] - Tayfun Atay

[[Homofobik yazar homofobiye karşı]]

[[MorEL’den kınama]]

[[Eşcinseller karara tepkili]]

[[Lambdaistanbul'a kapatılma kararı çıktı]]

[[Lambdaistanbul LGBTT Dayanışma Derneği’ne kapatma kararı]]

[[Bilirkişi "Lambdaistanbul kapatılmasın" siyor Savcı, Hakim erteliyor]]

[[Kardeş örgüt Lambdaistanbul'un yanındayız!]]

[[Gözlerimiz Yollarda Kalmıştı!]]

[[Lambdaistanbul'a Kapatma Davası 17 Nisan'a Ertelendi]]

[["Lambdaistanbul Kapatılamaz, Özgürlüklerin İhlali"]]

[[HRW: ‘Valilik eşcinsellere ayrımcılık yapıyor’]]

[[Dayanışma için 18 Ekim’de İstanbul’dayız!]]

[[Lambdaistanbul kapatılamaz!]]

[[Lambdaistanbul’a MorEL desteği]]

[[Kaos GL okurları da tepkili]]

[[UAÖ: ‘İnsan haklarına aykırı’]]

[[Cinsel yönelim ayrımcılığı ve STK'lar]]

[[Ahlaksızlığa yerimiz var mı?]]

[['Ahlak' davası ertelendi]]

[[Soruyoruz: Örgütlenmek ahlaksızlık mı?]]

[[Eşcinsellerin dernek kurması ahlaka aykırı mıdır?]]

[[Lambdaistanbul için kapatma davası açılıyor]]

[[Lambdaistanbul kapatılmıyor]]

[[2006’nın en şugar olayı – Türkiye]]

[[‘Kaos GL ‘ahlaka aykırı’ değildir!’]]

[[Pembe Hayat'ı kapatmaya ret]]

[[Savcı: Gökkuşağı Derneği Kapatılmaz]]

[[Valilik’ten Gökkuşağı Derneği’nin kapatılması talebi]]

[[Dava Açılmasına Yer Olmadığı Kararı]]


Etiketler: insan hakları
nefret