04/03/2019 | Yazar: Gözde Demirbilek
Dr. Filiz Ak, 4 Mart HPV Farkındalık günü vesilesiyle bulaş yolları ve korunmaya dair soruları kaosGL.org okurları için yanıtladı.
Dr. Filiz Ak, 4 Mart HPV Farkındalık günü vesilesiyle bulaş yolları ve korunmaya dair soruları kaosGL.org okurları için yanıtladı.
İllüstrasyon: Marcy Gooberman
Bugün 4 Mart Dünya HPV Farkındalık Günü. Bulaş yollarından korunma yöntemlerine, Dr. Filiz Ak; HPV’ye dair sorularımızı yanıtladı.
HPV nedir?
Human papilloma virüsü (HPV), derinin veya mukozanın bazal epitelini enfekte eden bir DNA virüsüdür. HPV cinsel yolla bulaşarak serviks (rahim ağzı) kanserine neden olur. Yüzden fazla HPV tipi vardır. Bu tipler; yüksek riskli ve düşük riskli olarak gruplanır. HPV-16, -18, -31, -33, -35, -45, -52 ve -58 en sık, HPV-39, -51, -56 ve -59 ise daha seyrek olarak serviks kanserine neden olur. Bunlardan HPV-16 ve -18, en riskli olan tipleridir ve serviks kanserlerinin % 70’inden sorumludur.
Bu HPV tipleri; sadece serviks kanserine neden olmaz, aynı zamanda anal-genital bölgede anüs, penis, vajen, vulvada, baş-boyun bölgesinde de orofarinkste kanserden sorumludur. Düşük riskli grupta yer alan diğer genotiplere bağlı enfeksiyonlar da, servikste iyi huylu ya da düşük evreli doku değişikliklerine; kadınlarda servikste, vajende, vulvada ve anüste, erkeklerde de peniste, skrotumda veya anüste genital siğillere yol açar.
HPV’nin bulaş yolları neler?
HPV; ciltten cilde yakın temas yoluyla ve cinsel ilişki sırasında vajinal, anal veya oral yolla bulaşır. Tuvaletlerden yüzeysel temasla alan olgu kaynaklarda bildirilmemiştir; ancak HPV ile enfekte kişilerin kullandığı seks oyuncaklarından/nesnelerinden bulaş olmaktadır.
Virüs deri veya mukozanın bazal epitel hücrelerini enfekte eder. Aktif cinsel yaşantısı olan kişilerin %80’inden fazlası yaşamlarının bir noktasında en az bir kez genital HPV ile enfekte olurlar. Çoğu HPV türü, bağışıklık sistemi tarafından birkaç yılda vücuttan tamamen atılırken, yaklaşık on üç HPV tipi rahim ağzı kanserine yol açar.
Korunma yöntemleri nelerdir?
Dünya Sağlık Örgütü, HPV aşılarının güvenli kullanımına ilişkin raporlar yayınlamış ve HPV aşısının ulusal aşı programına girmesini önermiştir.
Türkiye’de HPV’nin dört türüne (-6, -11, -16 ve -18) karşı dört değerli ve iki türüne karşı (-16, -18) iki değerli aşı bulunmaktadır. 19 Şubattan itibaren dört değerli aşının fiyatı 524,78 TL, iki değerli aşının fiyatı ise 406,74 TL olarak belirtilmektedir.
İllüstrasyon: Marcy Gooberman
Nonavalent HPV aşısı ek olarak yüksek riskli HPV tip 31, 33, 45, 52, ve 58’e karşı da etkinlik gösterir. Çalışmalara göre Türkiye’de endemik görülen HPV tipleri; 16, 51, 31, 52, 56, 39, 58 45, 33 ve 18 olarak belirtilmektedir. Bu nedenle Ülkemizde Nonavalent HPV aşısının da kullanılmasının HPV’ye karşı korunmada ek yararlar sağlayacağını belirten makaleler de mevcuttur.
“Aşı olun”
HPV aşısı uzun zamandır kaynaklarda ve ülkemizde hep “kadınlarda” serviks kanserini önlemekle ilgili ifade edilmiş olsa da günümüzde Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) 11-12 yaş arasındaki tüm ergenlere aşı öneriyor. Ergenlik döneminde aşı olmamış kişiler için ise 26 yaşa kadar olmaları öneriliyor.
HPV doğrudan temasla bulaştığı için vajinal, oral veya anal her ilişkide kondom veya dental dam kullanılmalı. Her kondom bir kere kullanılmalı. Kondomun örtmediği bölgelerden de temas olabileceği unutulmamalı.
“Erken tanı önemli”
Çeşitli kaynaklarda tarama programlarının hangi aralıklarla yapılacağına ilişkin öneriler vardır. Türkiye için yürütülen ulusal sağlık tarama programlarını takip etmek önemli.
Örneğin ABD’de (Preventive Services Task Force), rahmi olan kişilerin 21 yaşından itibaren servikal kanser taraması yaptırmasını önemsiyor. 21-29 yaş arası rahim sahibi kişilerin her üç yılda bir pap smear adı verilen tarama testi yaptırması; 30-65 yaş arasındaki için de her üç yılda bir tek başına pap smear ya da beş yılda bir pap smear ile birlikte HPV-DNA testleri öneriliyor.
Anüs, dış genital organlar, ağız ve boğaz için tarama programı yürütülmemekle birlikte; periyodik sağlık izlemelerinde olası risklere göre hekiminizle konuşun ve erken tanının olanaklı olduğunu unutmayın.
Etiketler: insan hakları, sağlık
