19/05/2020 | Yazar: Damla Umut Uzun
Trans Kişiler Yasası’nın translara sağladığı haklar, Pakistan Anayasası’nın translar da dahil tüm vatandaşlarına sağladığı temel hakların aynısı. Peki o zaman bu spesifik yasa hangi boşluğu doldurdu?
Avukat, aktivist ve araştırmacı Waiza Rafique’in Daily Times’ta yayınlanan yazısının çevirisidir.
Pakistan’daki trans toplumu ve trans hakları aktivistlerinin uzun mücadelesi sonucunda Trans Kişiler (Hakların Korunması) Yasası 2018’de meclisten geçti. Spesifik olarak trans kişi tanımı yapmasının yanında yasa, translar için cinsiyet seçebilme hakkı, mülkiyet mirasından yararlanma hakkı gibi birtakım başka hakları da kapsıyor. Mülkiyet mirasına ilişkin kanun payın belirlenmesi ve cinsiyet temelli olması gibi detaylara sahip. Trans Kişiler Yasası’nda geçen bu hakların uygulanması için, Federal Ombudsmanlık Ofisi, Ulusal İnsan Hakları Komisyonu ve Ulusal Kadının Statüsü Komisyonu isimle üç yeni forum oluşturuldu.
Öte yandan, trans toplumunun karşılaştığı başlıca sorunların 2018 Trans Kişiler Yasası’nda tamamen ihmal edilen bir konu olan aile sahibi olamamaktan kaynaklandığını anlamak oldukça önemli.
transseksüel topluluğun karşılaştığı başlıca sorunların, 2018 Transseksüel Kişiler (Hakların Korunması) Yasası'nda tamamen ihmal edilen bir şey olan aile tarafından reddedilmekten kaynaklandığını görmek önemlidir. Transların ilk yıllarından itibaren karşılaştıkları aile tarafından reddedilme durumu, Pakistan Anayasasına göre temel haklar olarak da adlandırılan temel insan haklarının ihlallerine yol açmaktadır. Ailelerince reddedilme durumu aynı zamanda trans toplumunda Guru Sistemi şeklinde paralel bir aile yapılanmasına yol açıyor. Bu sistemde, Gurular aile reisi olarak kabul edilir ve astları (“cheela”lar) ile aynı ekonomik, politik ve toplumsal ötekileştirmeye maruz kalmaktadır. Lahore Yüksek Mahkemesinin 2018’deki kararında transların ebeveynlik durumu izlenebilir olmadığında, Gurular ebeveyn olarak kabul edilebilir kararı verildiğinde, Guru ve Cheela sistemi 2018’de kabul edilen Pakistan Yasası’nda da tanınmıştır.
Ailelerin trans çocuklarını reddetmesi, Trans Kişiler Yasası’nın uygulanmasındaki en birincil konulardan biri çünkü bu durum, mal varlığı, eğitim, insan onuru, sağlık ve diğer temel hakların reddi anlamına geliyor. Yasaya daha yakından bakacak olursak aslında yasa, 1973’te kabul edilen Pakistan Anayasası’nda temel haklar ile ilgili bölümün apaçık bir tekrarı. Trans Kişiler Yasası’nın translara sağladığı haklar, Pakistan Anayasası’nın translar da dahil tüm vatandaşlarına sağladığı temel hakların aynısı. Peki o zaman bu spesifik yasa hangi boşluğu doldurdu? Transların aileleri tarafından tanınması, esasen trans haklarını korumak için oluşturulmuş bu spesifik yasada geçmesi gereken ancak tamamen görmezden gelinmiş bir mevzu. Bu yasa tüm harfleri ile uygulanmış olsa da translar kendi aileleri içinde normal bir çocuk olarak kabul edilip saygı görmedikçe temel haklarından tamı tamına yararlanamayacak. Bunu sağlamak için, konuyu kanun içinde temel bir madde olarak vurgulamak ve trans çocuklarını reddeden aileler üzerinde cezai yükümlülükler oluşturmak zorunluydu. Trans kişilerin maruz kaldığı hak ihlalleri ailelerinden başlayıp toplum içinde de devam etmekte. Bu yüzden, problemi başladığı noktada durdurmak asıl olması gerekendi. Ancak Trans Kişiler Yasası, trans kişinin aile içinde tanınması ve aile yapısıyla ilgili tamamen sessiz kaldı.
Eğer translara normal bir aile hayatı sağlanırsa, insan onuru ve eşitlik gibi haklarının çoğu da otomatik olarak korunur. Bu aynı zamanda trans bireyler için bir ayrımcılık ve ötekileştirmenin tezahürü olan alternatif aile sisteminin sona ermesini sağlar.
Etiketler: insan hakları, dünyadan
