04/03/2020 | Yazar: Aslı Alpar
4 Mart HPV Farkındalık Günü’nde Jinekolog Doktor Irmak Saraç Human Papilloma Virüsü’ne dair sorularımızı kaosGL.org okurları için yanıtlıyor.
Fotoğraf: Irmak Saraç
Bugün, Human Papiloma Virüsü’ne (HPV) karşı farkındalığın artırılması için ilan edilen 4 Mart Dünya HPV Farkındalık Günü. Bulaş yollarından korunma ve tarama yöntemleri ile risk faktörlerini Jinekolog Doktor Irmak Saraç kaosGL.org okurları için anlattı.
HPV nedir?
Tüm dünyada oldukça yaygın olan bir grup virüs aslında. Açılımı Human Papilloma Virus. 100’den fazla tipi olan bu virüs sadece genital bölgede değil vücudun başka bölgelerinde de siğil ve bazı kanserlerden sorumlu.
Çok kolay ve çoğunlukla cinsel ilişki ile bulaşan bir virüs, bu nedenle kişiler cinsel olarak aktif olduklarından kısa süre sonra bulaş olabiliyor. Virüs bulaştıktan sonra yaklaşık %90’ı iki yıl içinde geçiyor. 14 tanesi yüksek riskli kabul ediliyor. Rahim ağzı kanseri dışında, anüs, vulva, vajina, penis ve yutak kanserleriyle ilişkilendirilmiş. Rahim ağzı kanserlerinin %70’inden tip 16 ve 18 sorumlu.
HPV testini nasıl ve ne sıklıkla istemeliyiz? Smear yeterli mi?
Dünya Sağlık Örgütü’nün 30 yaş üstü kadınlar için önerdiği üç çeşit tarama mevcut: Yüksek riskli HPV tiplerinin taranması, Pap Smear, Asetik asit ile direkt gözlem.
Ülkemizde Ulusal tarama yüksek riskli HPV üzerinden yapılıyor. Alınan örnekte önce yüksek riskli HPV varlığına bakılıyor. Varsa smear çalışılıyor ve ona göre yönlendiriliyor. Yüksek riskli HPV saptanmazsa 5 yıl ara ile kontrol ediliyor. Tarama 30-65 yaş arasındaki kadınlara Aile Sağlığı Merkezleri’nde, Toplum Sağlığı Merkezleri’nde, Ketem Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkez’lerinde (KETEM) ücretsiz olarak yapılabilir. Fırsatçı tarama dediğimiz, daha çok özel kliniklerde yapılan smear taraması ise 3 yıl ara ile yapılmalı.
Aşılar ömür boyu korur mu?
HPV aşısının koruyuculuğu var mı ve ne sıklıkla yaptırmak gerekiyor?
HPV aşısı birincil korunma için çok önemli. Üç tane HPV aşısı var, bunlardan biri sadece 16 ve 18 tiplerine karşı etkili, diğeri 16 ve 18’in yanında genital bölge siğillerine yol açan 6 ve 11 karşı da koruyucu. Son olarak 6,11,16 ve 18’e ek olarak 5 farklı yüksek riskli tipe karşı (ki kalan 5 tip rahim ağzı kanserlerinin %20’sinden sorumlu) koruyucu.
Maalesef dokuzlu aşı dediğimiz bu aşı Türkiye’de yok. Hedef kitle 14 yaş altı çocuklar (kız, erkek fark etmez). Bu grupta 6 ay ara ile iki doz aşı yeterli.
Aşılar ömür boyu koruyucu mu?
Cinsel ilişki başladıktan sonra aşının koruyuculuk oranları düşüyor maalesef. 15 yaşından sonra aşı üç doz halinde yapılmalı. Aşıların rahim ağzı kanserine karşı koruyuculukları eşit kabul ediliyor. Şimdiye kadar yapılan tüm çalışmalar etkili ve güvenli olduğunu gösteriyor.
Unutulmaması gereken nokta, aşının tedavi edici özelliğinin olmaması. Yani aşının HPV’ye bağlı hücresel değişikliklerin tedavisinde yeri yok. Diğer önemli, bir nokta da aşı olunsa bile rahim ağzı kanseri taramalarına devam edilmesi gerekliliği.
Kimler dikkat etmeli?
Temasla dahi bulaşan HPV’den nasıl korunabiliriz?
HPV, vücut sıvıları ile bulaşmaz, direk temas ile bulaşır. Bu nedenle prezervatif ancak %60 gibi bir oranda koruyucu. Oral seks ile de bulaşabilir elbette. Hızlı ve kolay bulaşmasına rağmen çoğunluğunun 2 yıl içinde geçeceğini akılda tutmak önemli.
HPV kimlere bulaşabilir?
Cinsel aktif olan herkese bulaşabilir. Çoklu partner varlığı elbette bulaşma olasılığını artıran bir faktör.
Lezbiyenler HPV açısından daha düşük bir risk grubu mu?
Daha düşük bir risk grubu olmalarına rağmen, tarama testlerini yaptırmaları önemli. Rahmi olan trans erkeklerin de bu taramayı yaptırmaları gerektiğini hatırlatmak isterim.
Etiketler: insan hakları, sağlık hakkı
