20/05/2020 | Yazar: Damla Umut Uzun
Macaristan’da hükümetin resmî kayıtlardaki cinsiyet hanesini değiştirmeyi yasaklayan torba tasarısını Meclis de onayladı.
Fotoğraf: Kasznár Katalin - 24. Budapeşte Onur Yürüyüşü 2019
Macaristan Parlamentosu, nüfus kaydında belirtilen “cinsiyet” ibaresini “doğumda atanan cinsiyet” olarak değiştiren maddeyi de içeren torba yasayı 57 ret oyuna karşı 133 evet ile 19 Mayıs’ta kabul etti.
Torba yasadaki ilgili madde (33. madde), Macaristan vatandaşları için yasal kimlik belgesi niteliği taşıyan nüfus kaydı prosedüründe değişiklik yapıyor. Eski halinde değişebilir yapıdaki “cinsiyet” ibaresini “doğumda atanan cinsiyet” şeklinde değişmez bir kanun maddesi haline getirerek Macaristan pratikte trans ve interseks kişilerin kimlik belgelerini cinsiyet kimlikleriyle uyumlu hale getirebildikleri yasal cinsiyet tanınması sürecini imkansız hale getirdi.
Torba yasa tasarısından önce, durum trans ve interseks Macaristan yurttaşları için yine de iç karartıcıydı. Fundamental Rights Ajansı’nın geçen hafta yayınlanan ikinci LGBTİ anketine göre, Macaristanlı trasların %76’sı Macar hükümetinin “LGBTİ kişilere karşı önyargı ve hoşgörüsüzlükle etkin bir biçimde mücadele ettiğine kesinlikle inanmıyor”; bu oran Avrupa Birliği’ndeki diğer ülkelerde ortalama %38. Ayrıca, Macaristan’daki transların %84’ü, ülkede LGBTİ’lere karşı önyargı, hoşgörüsüzlük ve şiddetin asıl sebebinin “siyasi partiler ve ve/veya politikacıların olumsuz tavırları ve söylemleri” olduğunu düşünüyor.
Geçtiğimiz haftalarda yasa tasarısına oldukça büyük uluslararası tepkiler geldi: #drop33 (#33.maddeyiDüşür) hashtagi altında binlerce sosyal medya postu yaygınlaştı ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri, Avrupa Parlamentosu, Birleşmiş Milletler Özel Prosedürleri gibi uluslarüstü kurumlar da açıklamalar yaptı.
Uluslararası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Derneği Avrupa (ILGA-Europe) Savunuculuk Direktörü Katrin Hugendubel konu hakkında şöyle diyor:
“Yasal cinsiyet tanıma, trans ve interseks kişiler için eşitliğe erişmenin ve ayrımcılığa maruz kalmamanın temel taşıdır. Onsuz, bu topluluklar kimlik belgelerini her kullandıklarında (bankada, doktora gittiklerinde, iş başvurusu yaptıklarında, hatta bir cep telefonu sözleşmesinde bile) muazzam damgalanma, ayrımcılık, taciz ve şiddete maruz kalırlar.”
İnterseks şemsiye örgütü OII Avrupa’nın Genel Koordinatörü Dan Christian Ghattas şöyle devam ediyor: “İnterseks kişilerin de yasal cinsiyet tanımasına ihtiyacı var. FRA’nın anketine göre, Macaristanlı intersekslerin %21’i yasal cinsiyet tanınmasına erişimdeki olumsuzlukların karşılarındaki en büyük engel olduğuna inanıyor”
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, yasal ve toplumsal olarak cinsiyetin tanınmasının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8. maddesi ile özellikle korunan Avrupa yasal çerçevesindeki özel ve aile yaşamı hakkı içinde olduğunu sürekli ve açıkça ifade ediyor AİHM içtihadı, devletler tarafından kamuya açık olarak kaydedildiği sürece “cinsiyet” in kişisel özelliğinin trans ve interseks kişilerin özel ve aile hayatı, sağlık hakkı, aile kurma ve evlenme hakkı, kanun önünde tanınma haklarının korunması için değiştirilebilir olması gerektiğini belirtiyor.
Son olarak Transgender Europe yönetimindeki Masen Davis bu konuda: “Verilmiş hakların geri alınması konusunda dehşete düşüyoruz. Trans ve interseks Macaristanlılar, Macaristan’daki tüm insanlar gibi insan haklarından eşit ve ayrımcılığa uğramadan yararlanabilmeli” diyor.
Kaynak: ILGA-Europe
Etiketler: insan hakları, dünyadan
