Noel Baba’nın gerçek köyü

 

Yiwu’daki “Yılbaşı Köyü”nde ne kar var ne de cüceler; sadece dünyadaki yılbaşı süslemelerinin yüzde altmışını üreten 600 fabrika var.

 

Tavan ve yer kırmızı. Pencere pervazlarında kırmızı damlacıklar. Duvardan duvara sıçrayan kırmızı noktalar. Bu satırlar tıpkı sanatçı Anish Kapoor’un balmumu tabancasıyla yaptığı gevşek boyamaları betimliyor. Ancak gerçekte bunlar, yılbaşının alışılageldiği gibi görülmesi için yapılan çalışmalar, Noel Baba’nın atölyesinin kalbinde-Kuzey Kutbu’ndan binlerce kilometre uzaktaki Çin şehri Yiwu’da.

 

Bizim Noel Yortusu mitimiz yılbaşının Kuzey Kutbu’nda kardan bir evde yılmadan çalışıp duran kırmızı yanaklı cüceler tarafından yaratıldığını düşündürüyor. Ancak durum hiç de göründüğü gibi değil. Evlerin etrafına gelişigüzel asılan, cafcaflı ancak değersiz yılbaşı aydınlatmaları Şengay’ın 300 kilometre güneyindeki, ne gerçek bir çam ağacı ne de doğal bir kar yağışı olan Yiwu’dan geliyor.

 

 

“Çin’in Yılbaşı Köyü” olarak adlandırılan Yiwu, parlak fiber optik yılbaşı ağaçlarından Noel Baba’nın keçeden şapkalarının seri üretimini yapan ve dünyanın yılbaşı süsleme ve düzenlemelerinin yüzde 60’ını gerçekleştiren 600 fabrikaya ev sahipliği yapıyor. Cüceler ise günde 12 saat çalışan, çoğunluğu göçmenlerden oluşan, aldıkları maaş en fazla 600 ila 900 lira arasında olan ve bu halde yılbaşının/Noel Yortusu’nun ne olduğundan bile emin olamayacak olan işçiler.

 

“Noel belki de yabancılar için Çinlilerin yılbaşından anladıkları gibidir” diyor 19 yaşında, Guizhou adlı yoksul kentten Yiwu’ya çalışmaya gelen Wei. Babasıyla birlikte, uzun günlerdir her tarafından kırmızı boyalar damlayan ahır gibi bir yerde günde 5000 adet polistirenden üretilen yapay karı zamk banyosuna batırıp ardından kırmızıya dönene kadar toz-boyama makinesinde üretmek zorunda. Bu süreçte ikisi de baştan ayağa kadar ince kırmızı toza bulanıyor.*

 

 

Wei’nin babası ürettikleri bir Noel Baba şapkası takıyor, ancak bu kutlama yapmak için değil, kafasını kırmızı tozlardan koruyabilmek için. Aynı zamanda ikisi de tozu solumamak için günde en az 10 maske değiştiriyor. Bu çok yorucu bir iş ve büyük olasılıkla bir sonraki yıl bu işi yapmayacaklar. Amaçları Wei’nin evlenebilmesi için gereken parayı topladıktan sonra Guizhou’ya geri dönmek ve bir daha tek zerre bile kırmızı toz görmemek.

 

Baba-oğulun ürettiği kırmızı yapay karlar paketlenmiş biçimde göz kamaştırıcı Yiwu Uluslararası Ticaret Fuarı-Çin Ürün Şehri’nde diğer yılbaşı ıvır-zıvırı arasında 4 metrekarelik bir tentenin altında sergileniyor. Bahse konu fuar sözde bir alışveriş cenneti, dünyada ihtiyaç duymayacağınız ve gitgide büyüyen her şeyi bulabileceğiniz, bazı akıl tutulması anlarında ise alışverişten kendinizi güçlükle alıkoyabileceğiniz bir yer. Yapay çiçekler, şişme oyuncaklar, şemsiye ve ceketler, plastik kovalar ve saatlere adanmış bu labirent gibi karmaşık yapıda çok sayıda cadde var. Fuar binası, eğer satış yapılan 62 bin stand özenle yeniden kazılsa ve yapılandırılsa global tüketimin çok katlı bir anıtı olabilecek nitelikte.

 

* Toz-boyama, tıpkı Türkiye’deki kot taşlama işçiliğine benzer bir üretim süreci olup, silikozis hastalığına yol açabilmektedir.

 

Bu yazı the guardian’dan çevrilmiştir: http://www.theguardian.com/artanddesign/architecture-design-blog/2014/dec/19/santas-real-workshop-the-town-in-china-that-makes-the-worlds-christmas-decorations