16/08/2018 | Yazar: Kaos GL
Psikologların LGBTİ’lerle görüşme yaparken dikkat etmesi gereken bazı noktaları dokuz maddede sıraladık.
Psikologların LGBTİ’lerle görüşme yaparken dikkat etmesi gereken bazı noktaları dokuz maddede sıraladık.
LGBTİ’lerle çalışacak ya da çalışmakta olan psikologlar, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine ilişkin hangi görüşme ilkelerini temel almalılar? Psikologların LGBTİ’lerle görüşme yaparken dikkat etmesi gereken bazı noktaları dokuz maddede sıraladık.
1-Toplumsal eşitliğe taraf olunmalı
“İlk olarak, “tarafsızlık” kelimesinin, ezme-ezilme ve ayrımcılık süreçlerini görmezden gelme anlamına gelmediğini vurgulayalım. Tam tersine ayrımcılığa maruz bırakılan kişi ya da gruplardan yana bir tutum sergilemenin ve haklarını savunan bir yerde bulunmamızın, toplumsal eşitlik ve adalete ulaşmamız için bir gereklilik olduğunu unutmamalıyız.”
2-Çocuk ya da ergenin mahremiyeti korunmalı
“Mahremiyet ilkesi elbette en temel ilkemizdir. Kendine veya başkasına fiziksel zarar verme riski dışında, çocuk ve ergenin de mahremiyet hakkı olduğunu unutmamalıyız. Çocuğun onayı olmadan, çocuğun cinsel yönelimi veya cinsiyet kimliğine dair bizimle paylaştığı şeyleri aileyle paylaşmak, mahremiyet ilkemizi ihlal etmek anlamına gelir. Nasıl ki heteroseksüel ve 18 yaşın altında olan bir genç ile çalışırken, danışanın bir erkeğe/kadına karşı duyduğu hisleri ailesine aktarmak mahremiyet ilkesini ihlal etmek anlamına geliyorsa, eşcinsel/biseksüel ya da trans bir gençle çalışırken de aynı şey geçerlidir.”
3-“Öteki” hissedenlere dair
Kendini “öteki” hisseden, ayrımcılığa maruz bırakılan, ezilen, eşit ve özgür bir yaşamı sürdüremeyen bir kişinin psikolojik zorlanmalarının ‘bireysel psikopatoloji’den ziyade; hepimizin ezilme süreçleri ve şiddet karşısında, farklı bağlam ve düzeylerde gösterebileceğimiz insani tepkiler olduğunu hatırlamak gerekir.
4-Ahlaki değerlendirmelerden uzak dur
Doğru ve yanlış, ahlaki kategorilerdir ve psikologların işi, danışanların davranışlarını ahlaki açıdan değerlendirmek değildir. Psikologlar, birtakım kuralları kapsayan ahlaki düşünce sistemlerini, ideolojileri topluma aktarma görevi olan veya bu görevi edinmiş kişiler (hâkim veya din görevlisi gibi) değillerdir.
5-Güçlü yanı desteklemek
Danışanların mağduriyetlerini, maruz bırakıldıkları ayrımcılık ve şiddeti görmek kadar, kişilerin güçlü yanlarını da görmek ve bu güçlü yanları desteklemek, görüşmeler sırasında mutlaka hatırlamamız gereken bir diğer önemli noktadır.
6-Dili heteronormatiflikten kurtar
Dil, görüşmenin en temel yapı taşıdır. Beden dilimiz ve sözcüklerimiz, danışanla ilişkimizin en önemli belirleyicisi ve ayrıca terapötik müdahale aracımızdır. Dilimizdeki heteronormatif öğelerin farkına varmak ve bunları dilimizden ayıklamak, sadece eşcinsel/biseksüel ve/veya trans olduğunu bildiğimiz kişilerle çalışırken değil, aslında tüm görüşmelerde yapmamız gereken bir şeydir. Çünkü -çoğu zaman- görüşmeye gelen kişinin cinsel yönelimini ve/ veya cinsiyet kimliğini bilmeyiz.
7-Açılma süreci
Açılma sürecinde olan kişi pek çok farklı cinsel deneyimde bulunabilir. Bizim, cinsel eylemleri durdurma, bir tür ahlak bekçiliği yapma gibi bir rolümüz olmamalıdır. Riskli davranışları (korunmasız cinsel ilişki, hayır diyememek, vb.) gördüğümüzde danışanla bunu paylaşabilir, bu davranışların sebep ve sonuçları üzerine birlikte düşünebiliriz.
Fotoğraf: 5. İzmir Onur Yürüyüşü, 2017
8-Önyargılardan sıyrıl
Bir diğer önemli mesele de şiddete maruz bırakılmış kişilerle görüşme yaparken suçlayıcı olmamak ve önyargılardan arınmış olmaktır.
9-Seks işçilerine dair
Son olarak, önemli mevzulardan biri de seks işçiliği yapan kişilerle çalışma konusundaki tutumlarımızdır. Seks işçiliği yapan LGBTİ’lerle görüşme yaparken kendi önyargı ve ahlaki kriterlerimizin devreye girmesine izin vermeden karşımızdaki kişinin ihtiyaçlarını baz almamız ve gerek terapötik gerekse psikososyal desteği bu ihtiyaçlar çerçevesinde sunmamız gerekir. Bu şekilde bir yaklaşımın içinde, her görüşme sürecinde olduğu gibi seks işçiliği yapan biriyle çalışırken de kişinin spesifik durumunu göz önüne almamız önemlidir.
*Burada yer alan bilgiler Toplumsal Dayanışma İçin Psikologlar Derneği’nin (TODAP), homofobik/transfobik olmayan bir ruh sağlığı hizmeti için hazırladığı “Psikologlar İçin LGBTİ’lerle Çalışma Kılavuzu”ndan alınmıştır. Bu kılavuz 12 Ağustos 2015’te aramızdan ayrılan Kaos GL’nin kurucularından Mahmut Şefik Nil’in anısına hazırlandı.
Etiketler: insan hakları, sağlık
