23/05/2017 | Yazar: Gözde Demirbilek
İnsan hakları savunucuları ve KaosGL.org gönüllü muhabirleri için Dava Gözlem Atölyesi’nde bugün Av. Kerem Dikmen’in sunumuyla yargı sürecindeki hak ihlalleri ve sivil toplumun rolü konuşuldu.
İnsan hakları savunucuları ve KaosGL.org gönüllü muhabirleri için Dava Gözlem Atölyesi’nde bugün Av. Kerem Dikmen’in sunumuyla yargı sürecindeki hak ihlalleri ve sivil toplumun rolü konuşuldu.
Kaos GL, LGBTİ’lerin tarafı olduğu davaları gözlemlemek, duruşma salonlarından haber yazmak, yargı sürecindeki insan hakları ihlallerini izleyip raporlamak isteyen LGBTİ aktivistleri ve KaosGL.org gönüllü muhabirleri için Dava Gözlem Atölyesi yapıyor.
Dört günlük program dün (22 Mayıs) Ankara Neva Palas Otel’de İnsan Hakları Ortak Platformu’ndan Dicle Çakmak’ın “İnsan haklarına ilişkin temel kavramlar” ve “Ayrcımcılık ve nefret” sunumuyla başladı. Bugün ise Av. Kerem Dikmen; davalarda sık yaşanan ihlalleri, ceza soruşturma ve kovuşturmalarda sivil toplumun rolünü ve yargılama süreci bittikten sonraki aşamaları anlattı.
Olaydan davaya işlemler zinciri
Av. Kerem Dikmen, dört oturumluk sunumuna ilk kıvılcım olarak sıradan bir olayın adli olaya dönüşmesini anlatarak başladı.
“Sıradan olayın herhangi bir yönü ile Türk Ceza Kanununda tanımlanan bir eylemle benzeşmesi halinde sıradan olay adli bir olaya dönüşür. Yolda yürürken kafanıza kiremit düşmesi, karşıdan karşıya geçerken araçla yaralanma, barda içtiğiniz içkinin sahte çıkması ya da yolculuk esnasında bagajın çalınması bunlara örnek olarak gösterilebilir.”
“Adli olay, soruşturma yapmaya yetkili makamlara iletilmedikçe adli bir soruşturmaya dönüşmez. Olayın ihbar, şikayet gibi yöntemlerle soruşturma makamlarına iletilmesi gerekir veya soruşturma açmakla görevli makamların bundan herhangi bir biçimde haberdar olmaları gerekir.”
“Savcı tarafından hazırlanan iddianamenin kabulü ile ceza davasına başlanır. İşlendiği iddia edilen suçun mahiyetine göre asliye ceza veya ağır ceza mahkemelerinde yargılama yapılır. Savcının soruşturma sırasında sahip olduğu yetkiler ceza davası açıldıktan sonra yoktur. Savcı, dava sürecinde ve sonunda kamunun avukatlığını yapacaktır.”
“Ceza ancak sanığın suçu işlediği konusunda %100 kanaate sahip olunması halinde verilir. %100 kanaat oluşmazsa mahkeme “beraat” kararı verir. Mahkeme sanığın suçu işlediğini düşünürse: Ceza verir ya da ceza verir ancak hükmünü açıklamaz. Sanık, kararın kesinleşmesinden sonrası için mahkemece belirlenen sürede kasıtlı bir suçtan hüküm giyerse hükmü açıklar, bu aşamada ceza dondurulacaktır.”
Ceza davalarında sıkça yaşanan ihlaller
İkinci oturumda, Av. Dikmen ceza davalarında genel ihlal örneklerini anlattı.
“Taraflardan birinin gözaltına alınması hâlinde yakınlara haber verme hakkından mahrum etme, soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin uzunluğunun adil yargılanma hakkını yok sayması, avukatın etkin hukuki yardımından yararlanamama, lehe olan delillerin toplanmaması, kötü muamele ve işkence genel ihlallere örnek verilebilir.”
“Tarafı LGBTİ+ olan soruşturma ve davalarda, genel ihlal örneklerinden farklı ilave hak ihlallerine rastlanabiliyor. Delillerin toplanmaması, hakkın kişinin zararına yol açacak şekilde kullandırılmasına zorlama, haksız tahrik ve iyi hal indirimleri, taraf delillerine eşit derecede itibar edilmemesi, tutukevi koşulları, şikayetlerin önemsenmemesi, şikayetlerin yeterince araştırılmaması ve mağduru koruyucu önlemlerin alınmaması bu örneklerden.”
Ceza soruşturma ve kovuşturmalarında sivil toplumun rolü
Üçüncü oturumda sivil toplumun davada aktif olarak üstlendiği rolün önemi konuşuldu.
“Ceza mahkemeleri, suçtan DOĞRUDAN zarar görmeyen kimselerin katılma taleplerini genel olarak reddetmektedir. Ancak bunun istisnaları geçmişte yaşandı. Azra Has'ın ölümü ile sonuçlanan olayda Siyah Pembe Üçgen İzmir Derneği'nin katılma talebi kabul edilmişti. LGBTİ hakları alanında çalışan derneklerin katılma talepleri bu dava ile ilk kez kabul görmüştü. Roşin Çiçek'in ölümü ile sonuçlanan olayda da SPoD'un katılma talebi kabul edilmiştir. Her iki karar da Yargıtay aşamasında yok hükmünde sayılmıştı.”
“Yargı sürecine dahil olmanın tek yolu müdahillik değil. Sosyal medya kampanyaları, davayı izleme, basında çıkan haberleri takip etme ve yayınlaştırma, sokak eylemlilikleri, ulusal ve uluslararası ölçekli kampanyalar örme ve raporlama faaliyetleri bu noktada çok önemli. Ayrıca olumlu kararları görünür kılma, davanın görüldüğü yereldeki diğer sivil ve yarı sivil kuruluşları harekete geçirme ve mağdurun yakınları ile temas ederek katılma haklarının kullanılmasına aracılık etme de yine dahil olmanın bir yolu.”
Yargılama bittikten sonra ne oluyor?
Av. Dikmen, son oturumda yargı süreci bittikten sonra dosyanın geçirdiği aşamalar hakkında bilgi verdi.
“Ceza verilmesi durumunda hüküm açıklanırsa ve verilen karar, niteliği gereği kesin olan kararlardan değilse veya beraat kararı verilirse, karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Bu durumda dosya Bölge Adliye Mahkemesine gönderilir ve deliller yeniden değerlendirilir. Bölge Adliye Mahkemesi beraat kararı verir, cezanın miktarını değiştirir ya da kararı onarsa verilen kararın niteliğine göre karar temyiz edilebilir.”
“Hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasına karar verilirse sanık ceza almıştır ancak kararın açıklanması geriye bırakılır. Yani ceza sonuç doğurmaz. Sonuç doğurması için ancak mahkemece verilen süre içerisinde sanığın başka bir kasıtlı suçtan ötürü aldığı cezanın kesinleşmesi gerekir. Bu durumda karara ancak bir üst mahkemede itiraz edilebilir.”
“Kişiler arasında meydana gelen özel hukuka ilişkin süreçlerde, cinsiyet geçiş davaları, nüfusta isim tescil davaları ve ceza davalarının sonucunun doğrudan etkilediği hukuk davaları doğrudan ihlal alanları hâline gelebiliyor. Aynı şekilde, Fuhuşla Mücadele Tüzüğü’nden kaynaklı genelev başvurularında ayrımcılık ve ev kapatmalar yaşanıyor.”
Atölyeler nasıl devam edecek?
22-25 Mayıs tarihleri arasında insan haklarına ilişkin temel kavramlardan adli olay, soruşturma ve kovuşturmalarda taraflara; davalarda sık yaşanan ihlallerden LGBTİ hareketini ilgilendiren emsal davalara dava gözleme ilişkin farklı oturumlar yapılacak.
Atölyelerin tam programı şöyle:
22 MAYIS PAZARTESİ
10.00 – 12.30: İnsan haklarına ilişkin temel kavramlar: Dicle Çakmak, İnsan Hakları Ortak Platformu
12.30 – 13.30: Öğle yemeği
13.30 – 15.15: Ayrımcılık, nefret söylemi, nefret suçları, hak ihlalleri: Farklar, benzerlikler – Kavram atölyesi Dicle Çakmak, İnsan Hakları Ortak Platformu
15.30- 17.00: Dava Gözlem Kılavuzu tanıtımı: Av. Kerem Dikmen
23 MAYIS SALI
10.00 – 11.15: Adli olayın soruşturmaya, soruşturmanın kovuşturmaya dönüşmesi; Ceza soruşturma ve kovuşturmasında taraflar: Av. Kerem Dikmen
11.30 – 13.00: Davalarda sık yaşanan ihlaller: Av. Kerem Dikmen
13.00 – 14.00: Öğle yemeği
14.00 – 15.30: Ceza soruşturma ve kovuşturmalarında sivil toplumun rolü: Av. Kerem Dikmen
15.45 – 17.00: Yargılama süreci bittikten sonra dosyanın geçirdiği aşamalar: Av. Kerem Dikmen
24 MAYIS ÇARŞAMBA
10.00 – 11.15: Ceza davaları, translara yönelik hak ihlalleri, Pembe Hayat deneyimi, stratejik davalar: Av. Yalçın Koçak
11.30 – 12.30: Ceza davaları, translara yönelik hak ihlalleri, Pembe Hayat deneyimi, stratejik davalar: Av. Yalçın Koçak
12.30 – 13.30: Öğle yemeği
13.30 – 14.45: Göç mevzuatı ve LGBTİ mültecilerin karşılaştıkları hak ihlalleri – Hukuk ve insan hakları açısından LGBTİ mülteciler: Av. Hayriye Kara & Av. Faika Deniz Paşa
15.00 – 16.30: Göç mevzuatı ve LGBTİ mültecilerin karşılaştıkları hak ihlalleri – Hukuk ve insan hakları açısından LGBTİ mülteciler: Av. Hayriye Kara & Av. Faika Deniz Paşa
25 MAYIS PERŞEMBE
10.00 – 11.30: Dava gözlem deneyimi – Adliye koridorlarından duruşma salonlarına neyi gözlemliyoruz? Dicle Çakmak
11.45 – 12.30: Türkiye ve Kuzey Kıbrıs’tan LGBTİ hareketini ilgilendiren emsal davalar: Av. Hayriye Kara & Av. Faika Deniz Paşa
12.30 – 13.30: Öğle yemeği
13.30 - 14.45: Tutanaktan haber çıkarmak – Soruşturma ve kovuşturma sürecinde haber nasıl yazılır? – Yıldız Tar
15.00 – 17.00: Kapanış ve değerlendirme – Moderatör: Ali Özbaş
*Bu etkinlik Rosa Lüksemburg Stiftung (RLS) tarafından desteklenmektedir. Bu durum RLS’nin etkinlik içeriğine katıldığı anlamına gelmemektedir.
İlgili haber:
Dava Gözlem Atölyesi başladı: Hiçbir hak ihlali münferit değildir!
Dava Gözlem Atölyesi’nde ayrımcılık ve nefret tartışıldı
‘Dava Gözlem Kılavuzu’ yayınlandı!
Etiketler: insan hakları
