07/06/2018 | Yazar: Aslı Alpar
Aile Hekimi Dr. Filiz Ak, transların heteroseksist biçimde hazırlanan birinci basamak sağlık izleminden nasıl yararlanabileceğini anlatıyor.
Aile Hekimi Dr. Filiz Ak, transların heteroseksist biçimde hazırlanan birinci basamak sağlık izleminden nasıl yararlanabileceğini anlatıyor.
Fotoğraf: Aile Hekimi Dr. Filiz Ak
Birinci basamak izlemini, kişilere koruyucu ve tedavi edici hizmetleri sunmak, periyodik olarak sağlık durumlarını izlemek olarak ifade etmek mümkün.
Kişinin yaşına ve cinsiyetine göre belli riskler açısından kontrol edildiği ve Türkiye’de Aile Hekimliği’nin üstlendiği bu sağlık izleminin heteroseksist bir biçimde hazırlanması LGBTİ’lerin bu hizmetlerden yeterli ölçüde yararlanamamasına sebep oluyor.
Risklerin ikili cinsiyete göre kategorize edilmesi özellikle transların bu sağlık hizmetini kullanmayı tercih etmeme ya da kullanması durumunda da yarar sağlayamaması ile sonuçlanıyor.
İkili cinsiyet sistemi baz alınarak verilen bu periyodik kontrollerden translar nasıl yararlanabilir? Hekimler trans kişilerin birinci basamak sağlık izleminde nelere dikkat etmeli?
Aile Hekimi Dr. Filiz Ak, bu soruları KaosGL.org okuyucuları için yanıtladı.
“Transların birinci basamak izlemine kaynaklık eden kılavuzlarda, elli yaş üstü trans kadınlarda meme kanseri için hormon kullanımı gibi ek risk etmenleri olanların tarama yaptırması önerilmekte.”
“Elli yaş üzerindeki biyolojik erkeklerde yapılan prostat kanseri açısından periyodik izlemler, prostatı olan trans kadınlar için de gerekli. Benzer şekilde elli yaş üstü trans erkeklerin de memeleri yerinde ise rutin tarama yaptırmaları gerekir; hatta memelerin alındığı “mastektomi” ameliyattan sonra bile yılda bir göğüs duvarı ve koltukaltı muayenesi yapılması önerilmekte.”
“Serviksi (rahim ağzı) yerinde olan trans erkeklerin izleminde de rutin tarama yapılması gerekir.”
“Trans kadınlarda östrojen alımına bağlı olarak diyabet ve hiperlipidemi (kollestrol) riski artar. Bu nedenle trans kadınların diyabet ve hiperlipidemi kontrollerinin yapılması gerekir. Testosteron alan trans erkelerin de yılda bir lipid taraması yaptırması önerilmektedir.”
“Kemik mineral yoğunluğunun azalması sonucu ortaya çıkan osteoporoz; menopoz sonrası kadınlarda ve ileri yaştaki erkek ve kadınlarda kemik kırıkları oluşması açısından bir risk etmenidir. Trans erkeklerde ve orşiektomi ameliyatı geçirmiş (yani testisleri alınmış) trans kadınlarda 65 yaştan sonra; 5 yıldan daha uzun süredir hormon almıyorlarsa da 50-65 yaş arasında osteoporoz için tarama yapılması kaynaklarda önerilmektedir.”
.png){kind=spacer}
İlgili haber:
“Cinsel sağlık heteroseksüel kadına göre anlatılıyor”
Etiketler: insan hakları, sağlık
